Það er óhætt að segja að starfsmenn Norðuráls séu sárir og reiðir vegna þeirra tíðinda sem bárust af samningafundinum í gær, en eins og fram kom hér á heimasíðunni þá lögðu forsvarsmenn fyrirtækisins fram tilboð sem gerði ráð fyrir launahækkun í krónum talið frá 15.000 upp í rúmar 30.000 krónur. Þetta er fjarri því að jafna þann gríðarlega launamun sem ríkir nú á milli verksmiðjanna Fjarðaráls og Norðuráls.

Það ríkir ekki aðeins mikill launamunur á milli þessara tveggja fyrirtækja heldur er einnig umtalsverður launamunur á milli Norðuráls og Elkem Íslands og nemur sá launamunur að teknu tilliti til vinnustundafjölda allt að 11%. Einnig ríkir töluverður launamunur á milli Alcan í Straumsvík og Norðuráls og nemur sá launamunur nú hjá almennum starfsmanni sem ekki hefur lokið stóriðjunámi 3%. Að teknu tilliti til stóriðjunámsins er þessi launamunur 13%, en um 200 starfsmenn Alcan hafa lokið stóriðjunámi.

Eins og áður sagði, þá eru starfsmenn sárir og reiðir yfir því skilningsleysi sem forsvarsmenn fyrirtækisins sýna starfsmönnum því það er óþolandi með öllu að Norðurál skuli ávalt vera það fyrirtæki sem býður starfsmönnum sínum hvað lökustu kjörin. Það getur ekki verið neitt eðlilegra en að gera kröfu um jöfnun við álfyrirtæki sem einungis hefur starfað í 4 ár, eins og Fjarðaál, því hvorki formaður Verkalýðsfélags Akraness né starfsmenn skilja hví í ósköpunum starfsmenn Norðuráls eigi að njóta lakari kjara svo nemur tugum þúsunda á mánuði.

Verkalýðsfélag Akraness hefur barist fyrir því í síðustu kjarasamningum að útrýma þessum launamuni á milli Alcan og Norðuráls og hefur orðið nokkuð ágegnt í þeirri baráttu þótt þetta hafi ekki tekist að fullu eins og áður sagði. En það er grátbroslegt að heyra rök forsvarsmanna Norðuráls varðandi kröfu félagsins um jöfnun við Fjarðaál, en rökin byggjast á því að þar sem Fjarðaál sé á landsbyggðinni sé ekki grundvöllur fyrir því að miða við Fjarðaál. Þessi ummæli eru undarleg í ljósi þess að þegar að félagið barðist fyrir jöfnun launa við Alcan í Straumsvík t.d. árið 2005 þá voru rök forsvarsmanna Norðuráls þau að ekki væri hægt að miða við launakjör í höfuðborgarsvæðinu þar sem Norðurál væri á landsbyggðinni, eða nánar tilgetið á Vesturlandi.

Það er alveg ljóst að starfsmenn og VLFA ætla  og munu ekki sætta sig öllu lengur við þessa mismunun og verður hart barist til að knýja fram þessa sanngjörnu kröfu og hafa m.a. heyrst raddir frá starfsmönnum um að best sé að bíða þar til kjarasamningurinn rennur út í heild sinni í lok árs 2014 en þá mun verkfallsrétturinn koma inn. Að sjálfsögðu er það skylda samningsaðila að finna lausn á þessari erfiðu deilu, en það liggur fyrir að það þarf að verða alger hugarfarsbreyting hjá forsvarsmönnum fyrirtækisins til að svo verði. Skyldu forsvarsmenn álfyrirtækja hér á landi bera launakjör sín saman eins og við höfum nú verið að gera gagnvart almennum starfsmönnum? Svar formanns félagsins við þessari spurningu er já, vegna þess að samkvæmt tekjublaði frjálsrar verslunar eru launakjör forstjórna Norðuráls, Alcan og Fjarðaáls öll á svipuðu róli. En það vekur hins vegar athygli formanns að forstjóri Norðuráls trónir á toppnum þótt álverksmiðja Norðuráls sé stödd á Vesturlandi.

Eins og áður hefur komið fram hefur enginn fundur verið ákveðinn en formaður reiknar með því að funda með starfsmönnum fljótlega þar sem farið verður yfir þessa stöðu sem upp er komin enda er málið einfalt. Það verða starfsmennirnir sjálfir sem taka ákvörðun um þær leiðir sem farnar verða.

Rétt í þessu var að ljúka samningafundi vegna launaliðar í kjarasamningi Norðuráls í húsakynnum Ríkissáttasemjara. Það er skemmst frá því að segja að fundurinn var því miður árangurslaus, en eins og margoft hefur komið fram hér á heimasíðunni þá gera starfsmenn kröfu um jöfnuð á launakjörum á við starfsmenn Fjarðaáls.

Eins og einnig hefur komið fram hér á síðunni þá hefur skrifstofa Verkalýðsfélags Akraness unnið að launasamanburði milli Fjarðaáls og Norðuráls og eftir að gengið var frá kjarasamningi við starfsmenn Fjarðaáls þá er launamunur milli þessara fyrirtækja frá tæpum 16% upp í rúm 30% eftir því við hvaða launaflokka er miðað. Algengt er að launamunurinn sé í krónum talið frá 70.000 krónum og upp í allt að 100.000 krónur. Þetta er launamunur sem starfsmenn og Verkalýðsfélag Akraness geta ekki undir nokkrum kringumstæðum sætt sig við. Því byggist krafan, eins og áður sagði, á því að farið verði í greiningarvinnu á því hvernig þessum launamuni skuli eytt.

Það er skemmst frá því að segja að þessari kröfu samninganefndarinnar stéttarfélaganna var hafnað alfarið, en hins vegar lögðu forsvarsmenn Norðuráls fram tilboð sem er í anda þess sem um var samið á hinum almenna vinnumarkaði þ.e.a.s. 4,25% grunnkaupshækkun frá 1. september 2011, auk 3% hæfnisálags fyrir starfsmenn sem hafa starfað í 3 ár eða lengur og uppfylla kröfur um frammistöðu og hæfni í starfi, góða öryggishegðun, virðingu fyrir reglum fyrirtækisins og mætingu. Þeir sem uppfylla þessi skilyrði eiga skv. þessu tilboði rétt á að fá 3% hækkun á grunnlaun. Í þessu tilboði eiga síðan laun að hækka um 3,5% 1. jan 2012, 3,25% 1. jan 2013 og 3% 1. jan 2014. Rétt er að geta þess að í þessu tilboði er talað um að launahækkanirnar gildi frá 1. september 2011, þrátt fyrir að til sé bókun hjá Ríkissáttasemjara sem kveður á um að launahækkanir skuli gilda frá 1. janúar 2011. Norðurál býður hins vegar eingreiðslu að andvirði fastra mánaðarlauna í viðkomandi launaflokki til handa þeim sem eru í starfi í september 2011. Þetta eitt og sér myndi þýða það að sumarafleysingamenn og þeir sem látið hafa af störfum á árinu munu ekki fá leiðréttingu aftur í tímann eins og áðurnefnd bókun hjá Ríkissáttasemjara kveður á um.

Einnig kemur fram í þessu tilboði að Norðurál hefur í hyggju að koma á formlegu starfsnámi sem myndi gefa starfsmönnum að afloknu námi 5% grunnlaunahækkun og að loknu framhaldsnámi myndi koma 3% launahækkun. Rétt er að geta þess að bæði Alcan í Straumsvík og Fjarðaál starfrækja nú þegar slíka skóla og gefur stóriðjunámið hjá Alcan í Straumsvík 10% launahækkun og framhaldsnámið gefur 4% til viðbótar. Í Fjarðaáli var samið um að grunnnám stóriðjuskólans skuli gefa 5% og framhaldsskólinn 5% til viðbótar. Á þessu sést að þetta tilboð um stóriðjuskólann af hálfu Norðuráls er lakara en hinar tvær verksmiðjurnar bjóða nú þegar.

Tilboð Norðuráls í heild sinni má sjá hér.

En hvað þýðir þetta tilboð Norðuráls í krónum og aurum? Jú, byrjandi mun hækka um rétt rúmar 15.000 kr. á mánuði og eins árs taxtinn um rúmar 17.000 kr. Þeir starfsmenn sem hafa náð 3ja ára starfsaldri og uppfylla skilyrðin um hæfnisálagið munu hækka frá 30.000 kr. upp í 33.000 eftir því hversu langur starfsaldurinn er. Eins og sést þýðir þetta að það yrði áfram tugþúsunda launamunur á milli Fjarðaáls og Norðuráls og það er alveg morgunljóst að þetta er eitthvað sem er gjörsamlega útilokað og ætla starfsmenn og Verkalýðsfélag Akraness ekki að sætta sig við slíkt enda eru engar forsendur fyrir því.

Í raun og veru hefur nú slitnaði upp úr þessum samningaviðræðum og hefur ekki verið boðað til annars fundar, enda í raun og veru ástæðulaust að setjast niður á meðan himinn og haf ber á milli samningsaðila eins og staðan er núna.

Næsti samningafundur vegna kjarasamnings Norðuráls verður haldinn mánudaginn 22. ágúst kl. 10 og verður fundurinn í húsakynnum ríkissáttasemjara. Síðasti fundur var haldinn þann 4. júlí og var sá fundur algjörlega árangurslaus en eins og fram hefur komið hér á heimasíðunni þá bjóða forsvarsmenn Norðuráls starfsmönnum sínum einungis það sama og um var samið á hinum almenna vinnumarkaði í anda hinnar margfrægu samræmdu launastefnu. Í því tilboði kveður á um launahækkanir upp á 4,25%, 3,5% og 3,25% á þremur árum eða sem nemur rétt um 11%.

Krafa Verkalýðsfélags Akraness er hvellskýr en hún byggist á þeim kjarasamningi sem um var samið hjá starfsmönnum Fjarðaáls ekki alls fyrir löngu. Þar var gengið frá mjög ríflegum samningi til handa starfsmönnum og hefur launasamanburður sem unninn hefur verið sýnt fram á að munur á milli launa í Fjarðaáli og Norðuráli getur í einstaka tilfellum numið yfir 30%. Algengur launamunur er frá 15% og upp í eins og áður sagði 30%. Það er morgunljóst að hvorki Verkalýðsfélag Akraness né starfsmenn Norðuráls munu undir nokkrum kringumstæðum samþykkja annað en að launakjör í þessum tveimur verksmiðjum verði með sambærilegum hætti enda kom það skýrt fram á gríðarlega fjölmennum fundi sem haldinn var í Bíóhöllinni. Þar mættu yfir 250 manns og var samþykkt með dynjandi lófaklappi að hvika hvergi frá þessari sanngjörnu kröfu - sömu laun og greidd eru í Fjarðaáli.

Forsvarsmenn Norðuráls hafa að undanförnu verið að funda með starfsmönnum sínum og hefur komið fram á þeim fundum að þeir telji að launamunur á milli Norðuráls og annarra sambærilegra verksmiðja sé mun minni heldur en Verkalýðsfélag Akraness heldur fram. Þessu vísar formaður félagsins algjörlega á bug og stendur fast við þann launasamanburð sem hann hefur unnið en hann hefur kynnt forsvarsmönnum fyrirtækisins þennan samanburð.

Það er alveg ljóst að mikil eftirvænting ríkir hjá starfsmönnum Norðuráls en einnig er kraumandi reiði yfir því að launakjör í Norðuráli hafa ætíð verið lakari en í öðrum verksmiðjum og sem dæmi þá eru bæði Alcan í Straumsvík og núna Fjarðaál komin með svokallaðan stóriðjuskóla sem veitir starfsmönnum að afloknu námi um og yfir 10% launahækkun. Það má segja að núna sé loftið orðið rafmagnað yfir þeirri spennu sem hefur myndast í þessum kjaraviðræðum og er spurning hvort forsvarsmenn Norðuráls geti ekki farið að nýta þá raforku. Það er ekki að ástæðulausu að andrúmsloftið sé rafmagnað á meðal starfsmanna í ljósi þeirra bláköldu staðreynda að starfsmenn hafa verið án launahækkana frá síðustu áramótum en þá rann launaliður samningsins út.

Það er í raun og veru óskiljanlegt að fyrirtæki eins og Norðurál sem er starfandi í útflutningi skuli ekki vera tilbúið til að koma með sambærilegar hækkanir og um var samið í Fjarðaáli í ljósi þeirra staðreynda að fyrirtækinu hefur gengið gríðarlega vel vegna gengisfalls íslensku krónunnar og hækkaðs heimsmarkaðsverðs á áli. Eins og áður sagði þá mun Verkalýðsfélag Akraness koma þeim skilaboðum skýrt til forsvarsmanna fyrirtækisins á fundinum á mánudaginn að einungis jöfnun kjara við Fjarðaál muni koma til greina í þessum kjarasamningum og frá þeirri kröfu verður ekki kvikað af hálfu félagsins né starfsmanna enda um sanngjarna kröfu að ræða.

Formaður spyr hvernig það megi vera að lífeyrissjóðir launafólks nái að tapa 4.400 milljónum og það á einu olíufélagi. Hvaða tryggingar og veð lágu eiginlega á bakvið þessar gríðarlegu skuldir N1 við lífeyrissjóðina? Er það tilfellið að tryggingar hafi verið litlar sem engar?

Það er ekki bara að lífeyrissjóðirnir hafi tapað 4,4 milljörðum á N1 heldur liggur í loftinu einnig tap lífeyrissjóðanna á skuldabréfum í Símanum og hef ég tryggar heimildir fyrir því að alla vega einn lífeyrissjóður er byrjaður að færa skuldir Símans niður hjá sér. Rétt er að rifja það upp að á árinu 2006 fór fram skuldbréfaútboð hjá Símanum uppá 15 milljarða og gera má ráð fyrir að lífeyrissjóðir launafólks hafi verið stórkaupendur í því útboði og því verður fróðlegt að fylgjast með því hvort næsti skellur hjá íslensku launafólki liggi í afskriftum á skuldabréfum í Símanum.

Ekki stendur á stjórnendum lífeyrissjóðanna að krefja sjóðsfélaga sem taka lán hjá sjóðunum um tryggingar í bak og fyrir og eru sjóðsfélagar girtir upp yfir haus með greiðslumati, tryggu veði, verðtryggingu og sjálfskuldarábyrgð. En á sama tíma var verið að kaupa skuldabréf af fyrirtækjum með engri tryggingu annarri en útblásnum efnahagsreikningum fyrirtækjanna, efnahagsreikningum sem voru stútfullir að lofti eins og sagan hefur sýnt okkur.

800 milljarða tap

Hvað hefur Guðmundur Ólafsson, hagfræðingur við Háskóla Íslands ekki sagt, jú hann telur að lífeyrissjóðirnir hafi tapað allt 800 hundruð milljörðum í kjölfarið á hruninu.

Á þeirri forsendu einni saman er með ólíkindum að ekki hafi farið fram rannsókn á starfssemi og fjárfestingastefnu lífeyrissjóðanna og þá óháð rannsókn, ekki rannsókn sem lífeyrissjóðirnir sjálfir stjórna og kosta. Hvað sagði ekki í Rannsóknarskýrslu Alþingis bindi 8 á bls. 77 „Margt er óljóst um stöðu lífeyrissjóðanna og starfshætti þeirra en málefni þeirra kalla á sérstaka rannsókn sem ekki er unnt að gera af rannsóknarnefnd Alþingis“

Formaður félagsins trúir því ekki að íslenskt launafólk sem á og greiðir í þessa lífeyrissjóði ætli að sætta sig við að ekki fari fram óháð rannsókn og ég hreinlega krefst þess að farið verði í ítarlega rannsókn á starfsemi lífeyrissjóðanna.

Hvað kom ekki fram í skýrslutöku Gunnars Páls Pálssonar fyrrverandi formanns VR, stjórnarmanns í lífeyrissjóði Verslunarmanna og í stjórn Kaupþings hjá rannsóknarnefnd Alþingis:

...að lífeyrissjóðirnir hafi í raun ekkert haft í hinar stóru fjármálastofnanir og þeir hefðu þurft að reisa sér miklu betri varnarmúr, að byggja um fagþekkingu, byggja upp skoðanaskipti innan hópsins, til þess að standast þetta svaka mótvægi sem fjármálalífið var.“ 

Einnig kemur fram í skýrslunni að:

„Gunnari Páli Pálssyni finnst eftir á að hyggja of mikil þjónkun hafa verið hjá lífeyrissjóðunum við viðskiptalífið, ekki síst vegna þátttöku atvinnurekenda í stjórnun sjóðanna. Fyrirtækjasamsteypurnar hafi gjarnan verið sterkar í samtökum atvinnurekenda og Gunnar Páll segist hafa haft á tilfinningunni að þær hnipptu í sína fulltrúa.“

Formaður VLFA hefur í gegnum tíðina ítrekað bent á hví í ósköpunum atvinnurekendur séu í stjórnum lífeyrissjóðanna. Nægir þessi staðfesting frá Gunnari Páli Pálssyni ekki til að þess að sjá að atvinnurekendur eru fyrst og fremst að hugsa um eigin hag og vilja hafa gott aðgengi að fjármagni úr sjóðum lífeyrissjóðanna eins og sagan hefur nú sýnt okkur. Hvað er Gunnar Páll að meina þegar hann segir við rannsóknarnefndina að Fyrirtækjasamsteypurnar hafi gjarnan verið sterkar í samtökum atvinnurekenda og Gunnar Páll segist hafa haft á tilfinningunni að þær hnipptu í sína fulltrúa.

Formaður félagsins telur að allflestir sjóðsfélagar í lífeyrissjóðum landsmanna séu sammála því að það verði að hefja tafarlaust rannsókn á starfsemi lífeyrissjóðanna og það óháð eins og rannsóknarnefnd Alþingis hefur bent á að þurfi að framkvæma.

Þetta er lífeyrir launafólks sem verið er að sýsla með og það eru sjóðsfélagar sem eiga þessa fjármuni og á þeirri forsendu krefst ég þess að Alþingi Íslendinga sjái til þess eins og þeir hafa lofað að fram fari óháð rannsókn á lífeyrissjóðunum og hagsmunir launafólks verði einu sinni hafðir að leiðaljósi.