Járnblendiverksmiðja Elkem Ísland á GrundartangaÍ gær skrifaði fyrrverandi starfsmaður ISS á Grundartanga, Málmfríður Guðrún Sigurvinsdóttir, góða grein í héraðsblaðið Skessuhorn undir fyrirsögninni „Til verkalýðsfélaga og vinnustaða á landinu.“

Hún var ein af fimm starfsmönnum ISS sem var sagt upp störfum eftir fjórtán ára starf. Fyrst starfaði hún hjá Íslenska járnblendifélaginu, síðan hjá Fang og nú síðast hjá ISS. Ástæða uppsagnarinnar var „skipulagsbreytingar“ að sögn fyrirtækisins. Formaður VLFA getur vel skilið þá gríðarlegu gremju sem ríkir á meðal þeirra starfsmanna sem lentu í þessum uppsögnum enda eru uppsagnirnar ógeðfelldar með öllu. Í greininni spyr höfundur til hvers launþegar séu að greiða í stéttarfélög ef ekki er hægt að koma í veg fyrir að verið sé að brjóta á starfsfólki. Hún tilgreinir sérstaklega að í sínu tilfelli hafi stéttarfélagið ekki náð að verjast því að henni ásamt fjórum öðrum konum var sagt upp störfum hjá ISS á Grundartanga.

Verkalýðsfélag Akraness verður seint sakað um að verja ekki hagsmuni sinna félagsmanna með kjafti og klóm og formaður vonar að sagan hingað til staðfesti það. Það sem greinarhöfundur er óánægð með er að félagið hafi ekki náð að koma í veg fyrir að þeim hafi verið sagt upp störfum. 

Það er mikilvægt að launafólk átti sig á þeirri köldu staðreynd að stéttarfélögin vítt og breitt um landið hafa engar lagaheimildir sem banna fyrirtækjum að segja upp starfsfólki, því miður.  Málið er að atvinnurekendur ráða algerlega hverja þeir ráða til sín og hverjum þeir segja upp störfum, þannig eru lögin og reglurnar á hinum almenna vinnumarkaði. Það eina sem fyrirtækjunum ber að uppfylla er að greiða starfsmönnum þann uppsagnarfrest sem starfsmenn hafa áunnið sér þegar uppsögn á sér stað, ef ekki er óskað eftir vinnuframlagi starfsmannsins á uppsagnartímanum.

Hins vegar liggur algerlega fyrir að Verkalýðsfélag Akraness gagnrýndi ISS harðlega fyrir þessar siðlausu uppsagnir og skrifaði formaður m.a. pistil í apríl um þessar uppsagnir undir fyrirsögninni „Hafið þið skömm fyrir“ og því til viðbótar skrifaði formaður frétt sem birtist í félagsblaði VLFA sem kom út í maí þar sem þessar uppsagnir voru harðlega gagnrýndar. Þessu til viðbótar talaði formaður bæði við forsvarsmenn ISS og forsvarsmenn Elkem Ísland og gerði alvarlegar athugasemdir við þessar uppsagnir sem voru og eru algerlega siðlausar en því miður löglegar.

Ég get svo sannarlega skilið að þeir starfsmenn ISS sem unnu í mötuneytinu á Grundartanga séu sárir og svekktir yfir þessari framkomu hjá fyrirtæki eins og ISS sem vill kenna sig m.a við  heiðarleika og ábyrgð. Sér er nú hver heiðarleikinn og ábyrgðin að segja m.a góðum starfsmönnum upp störfum með starfsaldur sem spannar allt að 14 ár.

Ég get að lokum fullyrt að Verkalýðsfélag Akraness hefur gert allt sem í valdi þess stendur til að verja þessi störf sem um ræðir, en sum mál eru einfaldlega þannig að félagið hefur ekki lagalegar heimildir til að verja sína starfsmenn eins og t.d þegar fólki er sagt upp störfum. Það er hægt að lesa um þá baráttu sem VLFA hefur háð á undaförnum 10 árum m.a. til að verja kjör og atvinnuöryggi þeirra sem starfa á Grundartangasvæðinu inni á vef félagsins www.vlfa.is. Sláið inn leitarorðinu Fang eða Klafi eða ISS, Elkem Ísland eða Norðurál og lesið þessa baráttu og þá sést af hverju það borgar sig að vera í stéttarfélagi. En formaður vill ítreka að alltaf má gera betur í hagsmunabaráttunni, en það er alltaf sorglegt þegar svona mál fá ekki farsælan endi og ég ítreka enn og aftur, ISS og Elkem Ísland hafið ævarandi skömm fyrir ykkar framkomu gagnvart áðurnefndum starfsmönnum.

Eins og allir vita þá liggur fyrir þingsályktun um aðgerðir vegna skuldavanda heimilanna en skuldsett alþýða er búin að bíða eftir þessum aðgerðum í fimm ár. Í þessari aðgerðaáætlun kemur fram að afnema á verðtrygginguna og leiðrétta á forsendubrest heimilanna sem varð vegna bankahrunsins.

Það þarf ekki að spyrja að því að þegar til stendur að gera eitthvað fyrir skuldsetta alþýðu þá sprettur sérhagsmunaelítan fram og öskrar hátt og skýrt að sauðsvartur almúginn skuli gjöra svo vel að borga sínar skuldir uppí topp því hér hafi enginn „forsendubrestur“ orðið.  Slíkt má klárlega lesa úr umsögn Samtaka atvinnulífsins og Seðlabankans.

Rétt er að geta þess að nokkrir af æðstu stjórnendum bankanna sitja í stjórnum Samtaka atvinnulífsins og því kemur það ekki á óvart að SA finni því allt til foráttu að gera eigi eitthvað fyrir heimilin í þessu landi

. 

Orðrétt segja Samtök atvinnulífsins í sinni umsögn: „ Gengislækkun krónunnar árin 2008 og 2009 og verðlagshækkun í kjölfarið var alls ekki ófyrirséð.Samtök atvinnulífsins  og ýmsir greiningaraðilar bentu þvert á móti ítrekað á það, frá árinu 2005, að raungengi krónunnar væri allt of hátt og gengi krónunnar hlyti þar af leiðandi að falla mikið á komandi misserum“

Með þessu eru Samtök atvinnulífsins að segja við skuldsetta alþýðu að hún hafi átt að vita að raungengi krónunnar væri alltof hátt og myndi því falla mikið sem myndi leiða til mikillar verðbólgu og hækka verðtryggðar skuldir heimilanna. Með öðrum orðum það varð enginn forsendubrestur að mati Samtaka atvinnulífsins.

Já, þetta eru gríðarlegir snillingar hjá Samtökum atvinnulífsins sem vissu allan tímann að krónan ætti eftir að falla eins og steinn með skelfilegum afleiðingum fyrir samfélagið og heimilin. Það vildi bara enginn hlusta á þá, "að þeirra sögn".

En bíðið nú við, Samtök atvinnulífsins skipa 50% af öllum stjórnarsætum í lífeyrissjóðum á hinum almenna vinnumarkaði. Eins og allir vita þá töpuðu lífeyrissjóðirnir 500 milljörðum vegna þess að þeir stigu trylltan dans með útrásinni. Skoðum þetta tap lífeyrissjóðanna betur í ljósi þeirrar staðreyndar að Samtök atvinnulífsins skipa 50% af stjórnarsætum sjóðanna og segjast hafa vitað um og varað við því að krónan ætti eftir að falla umtalsvert.

Tóku stöðu með krónunni

Rifjum upp gjaldmiðlasamninga lífeyrissjóðanna í ljósi þess að Samtök atvinnulífsins hafa nú upplýst í sinni umsögn að þeir vissu að krónan myndi falla gríðarlega á árunum 2008 og 2009.  Formaður vill byrja á því að upplýsa að lífeyrissjóðirnir töpuðu í það minnsta 50 milljörðum af lífeyri launafólks á gjaldmiðlasamningunum, já takið eftir 50 milljörðum. Í rannsóknarskýrslu Alþingis kemur fram að íslensku lífeyrissjóðirnir gerðu tugmilljarða króna gjaldmiðlavarnarsamninga við Landsbankann, Kaupþing og Glitni fyrir bankahrun. Alls var staða gjaldmiðlasamninganna 2,2 milljarðar evra við bankahrun og hafði umfang þeirra tvöfaldast á einu ári. Með öðrum orðum, lífeyrissjóðirnir tóku stöðu með krónunni, sem þýddi að þeir högnuðust ef krónan styrktist en eins og allir vita þá féll krónan gríðarlega og tap sjóðanna varð því 50 milljarðar eins og áður sagði. 

Hvernig í himninum stendur á því að stjórnarmenn Samtaka atvinnulífsins í lífeyrissjóðunum gerðu gjaldmiðlasamninga þar sem veðjað var á að krónan myndi styrkjast í ljósi þess að Samtök atvinnulífsins vissu samkvæmt umsögn sinni til Alþingis að krónan myndi falla gríðarlega.

Rannsaka verður þetta mál   

Mál hafa verið rannsökuð út af minna tilefni en þessu en hér var um 50 milljarða að ræða. Formaður telur því að rannsaka verði hví í ósköpunum lífeyrissjóðirnir gömbluðu með lífeyri launafólks í gjaldmiðlasamningunum í ljósi þessara upplýsinga sem SA telur sig hafa vitað - að krónan myndi falla.

Já, Samtök atvinnulífsins segja núna þegar til stendur að koma til móts við forsendubrest heimilanna að það hafi ekki orðið neinn forsendubrestur því allir hefðu átt að vita að krónan myndi falla. Það grátbroslega í þessu öllu saman er að lífeyrissjóðirnir báru fyrir sig forsendubresti þegar gera átti upp gjaldmiðlasamningana við slitastjórnir föllnu bankanna. Þeir byggðu sína vörn meðal annars á því að  sumir bankanna hefðu misnotað gjaldeyrismarkaðinn í upphafi árs 2008 til að fella krónuna. Rétt er að geta þess að sjóðirnir vildu gera gjaldmiðlasamningana upp á genginu 126,5 en bankarnir á því gengi sem var þegar samningarnir runnu út sem var langt yfir genginu 200. Með öðrum orðum, lífeyrissjóðirnir báru fyrir sig „forsendubresti“ og gleymum því ekki að 50% stjórnarmanna í lífeyrissjóðunum eru fulltrúar Samtaka atvinnulífsins.  

Hafi Samtök atvinnulífsins ævarandi skömm fyrir umsögn sína – að þykjast hafa vitað að krónan væri að falla eins og enginn væri morgundagurinn á sama tíma og fulltrúar þeirra í stjórnum lífeyrissjóðanna gömbluðu með lífeyri launafólks þar sem veðjað var á að krónan myndi styrkjast  sem gerði það að verkum að sjóðirnir töpuðu 50 milljörðum eins og áður hefur komið fram. Formaður spyr hver er ábyrgð Samtaka atvinnulífsins að hafa látið slíkt gerast í ljósi þess að þeir telja sig hafa vitað af falli krónunnar? Því við skulum ekki heldur gleyma því að samkvæmt skýrslu Fjármálaeftirlitsins er búið að skerða lífeyrisréttindi launafólks á hinum almenna vinnumarkaði um í það minnsta 130 milljarða frá hruni.

Þessir snillingar koma svo núna og segja að sauðsvartur almúginn hefði átt að vita að verðtryggðar skuldir heimilanna myndu hækka gríðarlega vegna þess að þeir hafi verið búnir að vara við falli krónunnar. Málflutningur af þessu tagi er ekki boðlegur íslensku samfélagi og það hjá samtökum sem vilja láta taka sig alvarlega.

Nei, þessi sérhagsmunaelíta segir að enginn forsendubrestur hafi orðið en fer síðan sjálf hálfgrenjandi og ber fyrir sig forsendubresti eins og til dæmis vegna gjaldmiðlasamninganna. Og ekki má heldur gleyma að Samtök iðnaðarins báru fyrir sig forsendubresti fyrir hönd verktaka við Orkuveituna og Reykjavíkurborg.

Við ríkisstjórnina vil formaður segja: Standið í lappirnar gagnvart þessari sérhagsmunaelítu sem hér vill öllu ráða og reynir að koma í veg fyrir það með öllum tiltækum ráðum að alþýða þessa lands og skuldsett heimili fái einhverja leiðréttingu á því efnahagshruni sem hún ber ekki nokkra einustu ábyrgð á. Standið í lappirnar.

Að mati formanns Verkalýðsfélags Akraness geta Akurnesingar verið nokkuð ánægðir með það atvinnuástand sem ríkir á þeirra svæði um þessar mundir sé miðað við mörg önnur sveitarfélög hér á landi. Akurnesingar búa við þann munað að vera með gríðarlega sterkar stoðir í sínu samfélagi og má þar nefna Grundartangasvæðið með stóriðjurnar Elkem og Norðurál í broddi fylkingar en mörg önnur smærri fyrirtæki hafa verið að hefja starfsemi á svæðinu að undanförnu.

Þessu til viðbótar er nú hvalurinn kominn á fulla ferð og unnið er á sólarhringsvöktum bæði í Hvalfirði sem og hér á Akranesi við vinnslu á hvalafurðum en þessi starfsemi skilar uppundir 150 manns atvinnu fyrir utan afleidd störf sem eru fjölmörg. Ekki má heldur gleyma því að HB Grandi hefur hafið undirbúning að því að auka vinnsluna hér á Akranesi umtalsvert á þessu ári og því næsta sem væntanlega mun þýða fjölgun starfsmanna en talað er um að vinnslan muni fara úr um 3500 tonnum upp í allt að 6000 tonn á ársgrundvelli sem er umtalsverð aukning.

Á þessu sést eins og áður sagði að við Akurnesingar búum við nokkuð gott atvinnuástand og ekki spillir fyrir að þessir burðarstólpar sem hér hafa verið taldir upp eru allt fyrirtæki sem skapa íslensku þjóðarbúi gjaldeyristekjur en það er þannig sem við náum að halda úti því velferðarsamfélagi sem við viljum búa í.

Þau gleðitíðindi bárust í gær að fyrsta langreyðurin væri komin á land í Hvalfirði og það þýðir ekki nema eitt - að veiðar og vinnsla á hval eru komin á fulla ferð. Í tilefni af því fór formaður VLFA í vinnustaðarheimsókn í húsakynni HB Granda á Akranesi þar sem verið var að skera og ganga frá fyrsta hvalnum. Ríkti mikil ánægja meðal starfsmanna með að vertíðin væri nú hafin eftir tveggja ára stopp.

það er morgunljóst að hvalveiðarnar veita umtalsverða innspýtingu inn í atvinnulífið hér á Akranesi enda eru uppundir 200 manns sem koma að veiðum og vinnslu á þessari vertíð. Á vertíðunum 2009 og 2010 voru tekjumöguleikar starfsmanna mjög góðir enda voru meðallaun við vinnslu á hval hér á Akranesi yfir 700 þúsund krónur þó rétt sé að geta þess að umtalsvert vinnuframlag lá að baki slíkum launum. Unnið er á sólarhringsvöktum hér á Akranesi sem eru keyrðar áfram af tveimur vakthópum. Einnig eru tugir manna að störfum uppi í Hvalfirði þar sem líka er unnið á sólarhringsvöktum eðli málsins samkvæmt.

Það er alveg ljóst að þessar veiðar og vinnsla hafa umtalsverða þýðingu fyrir okkur Akurnesinga og reyndar samfélagið allt enda skila þessar veiðar sér til ríkis og sveitarfélaga meðal annars  í formi útsvarstekna. Það er mikilvægt fyrir okkur Íslendinga að átta okkur á því að við þurfum að hafa hér fyrirtæki sem skapa gjaldeyristekjur því það er einungis þannig sem við náum að halda úti því velferðarsamfélagi sem við viljum búa við.

Fyrirtækið Hvalur hf, undir dyggri stjórn Kristjáns Loftssonar, á þakkir skildar fyrir þá elju og atorkusemi við að halda þessum veiðum ætíð áfram þó oft hafi á móti blásið. Allavega erum við Akurnesingar afar þakklátir fyrir þessi atvinnutækifæri sem Hvalur hf býður okkur upp á. Það liggur fyrir að mun færri komust að en sóttu um að fá að starfa hjá Hval hf á þessari vertíð og það segir allt sem segja þarf hvað þennan atvinnumöguleika snertir. Myndir frá vinnslunni er hægt að sjá hér.