Verksmiðja Elkem Ísland á GrundartangaRétt í þessu var að ljúka fundi hjá ríkissáttasemjara vegna tveggja kjarasamninga sem Verkalýðsfélag Akraness er með til úrlausnar hjá honum. Eins og fram kom í fréttum í gær þá lagði sáttasemjari fram innanhússtillögu til lausnar á kjaradeilunni á hinum almenna vinnumarkaði. Með innanhússtillögu ríkissáttasemjara fær launafólk þær hækkanir sem um var samið í desembersamningnum, þ.e. einn launaflokk og 8.000 króna hækkun auk 2,8% hækkun á aðra launaliði. Með nýju kjarasamningunum fær launafólk innan SGS að auki samtals 32.300 króna hækkun á desember- og orlofsuppbætur. Desemberuppbót verður þá 73.400 krónur fyrir fullt starf en orlofsuppbót verður 39.500 krónur fyrir fullt starf. Þar sem samningurinn hefur dregist fær launafólk að auki 14.600 króna eingreiðslu í stað launahækkunar í janúar.

Það er mat formanns Verkalýðsfélags Akraness að þessi viðbótarhækkun sé skref í rétta átt þó vissulega hefði hann viljað sjá frekari kjarabætur til handa tekjulægstu hópunum og einnig að tekið hefði verið tillit til þeirra félagsmanna sem starfa hjá útflutningsfyrirtækjum eins og til dæmis í fiskvinnslunni þar sem hagnaður útgerðarinnar á undanförnum árum hefur verið ævintýralegur. Formaður hefði viljað sjá að fiskvinnslufólk fengi meiri ávinning en raun ber vitni í þessum nýja samningi. Hinsvegar ítrekar formaður það að þetta er skref í rétta átt og sýnir svo ekki verður um villst að barátta Verkalýðsfélags Akraness fyrir því að kjarasamningurinn yrði felldur hefur borið árangur þótt ekki sé hann mikill. Hinsvegar er rétt að geta þess að það eru 48.000 félagsmenn í Starfsgreinasambandi Íslands og því hefur þessi barátta Verkalýðsfélags Akraness og nokkurra annarra stéttarfélaga skilað í heildina fyrir félagsmenn SGS 1,5 milljarði króna. Ef að þetta gengur yfir alla félagsmenn hjá Alþýðusambandi Íslands þá hefur þessi barátta VLFA og annarra félaga skilað í heildina rúmum 3 milljörðum króna. Við skulum hafa það hugfast að allflest félög innan ASÍ vildu að samningurinn frá 21. desember yrði samþykktur en nú hefur komið í ljós að það var meiri innistæða eins og nýr kjarasamningur staðfestir. Verkalýðsfélag Akraness er stolt af því að hafa þó tekið þátt í því að skila þessari kjarabót þó formaður undirstriki það að hann hefði viljað sjá alvöru samstöðu meðal félaga innan SGS og að sóttar hefðu verið enn frekari kjarabætur. Því má segja að þessi orrusta hafi tapast að hluta til en stríðið er ekki búið.

En það skrautlega í þessu öllu saman er það að Samtök atvinnulífsins vildu beita Verkalýðsfélagi Akraness algjöru ofbeldi. Þær kröfur voru gerðar að ef Verkalýðsfélag Akraness myndi taka þennan nýja samning þá væri félagið einnig að skuldbinda sig til þess að fara í svokallaða samræmda launastefnu sem kveður á um það að allir sérkjarasamningar félagsins, meðal annars við stóriðjurnar á Grundartanga og síldarbræðsluna, skyldu fá sömu launahækkun. Sú hækkun nemur rúmum 3% í heildina og slíkt gat Verkalýðsfélag Akraness ekki samþykkt gagnvart útflutningsfyrirækjum og telur sig reyndar ekki hafa neina lagalega heimild, hvað þá siðferðislega, til að ganga frá launalið annarra samninga, eins og til dæmis við Elkem Ísland, Norðurál og síldarbræðsluna í þessum kjarasamningi sem kveður einungis á um rúmlega 3% launahækkun. Á mannamáli þýðir þetta að launahækkanir sem um var samið á hinum almenna vinnumarkaði skuli gilda fyrir alla aðra kjarasamninga og sérskjarasamninga á íslenskum vinnumarkaði sem aðildarfélög ASÍ við SA eiga eftir að gera. Í huga formanns er þetta algjört ofbeldi sem Samtök atvinnulífsins beita þarna.

Já, það er mikilvægt fyrir almennt launafólk sem er með sérkjarasamninga að átta sig á þeirri bláköldu staðreynd að búið sé að gera bókun sem kveður á um að stéttarfélögin eru algjörlega skuldbundin til að ganga frá sambærilegum launahækkunum vegna þeirra kjarasamninga sem enn eru ógerðir. Þessi gjörningur ASÍ hvað varðar samræmda launastefnu er formanni gjörsamlega óskiljanlegur.

Staðan er semsagt þannig núna að Verkalýðsfélag Akraness er eitt aðildarfélaga ASÍ með óundirritaða kjarasamninga. Og staðan er einnig þannig að yfirvinnubann mun skella á í Elkem Ísland af fullum þunga á hádegi á sunnudaginn næstkomandi og er engan bilbug að finna á félagsmönnum Verkalýðsfélags Akraness hvað þá deilu varðar. En formanni finnst ömurlegt að ekki skuli ríkja alvöru samstaða innan verkalýðshreyfingarinnar til að standa í lappirnar gagnvart þeim atvinnugreinum sem vitað er að geti hæglega skilað sínum góða ávinningi til sinna starfsmanna í formi launahækkana.

Eins og fram hefur komið hér á heimasíðunni þá kusu starfsmenn Elkem Ísland sem tilheyra Verkalýðsfélagi Akraness um yfirvinnubann vegna þess að ekkert hefur þokast í samningaviðræðum við forsvarsmenn Samtaka atvinnulífsins, en kjarasamningur starfsmanna rann út 1. desember á síðasta ári. Það kom einnig fram í frétt hér á heimasíðunni að gríðarleg samstaða og einhugur ríkir á meðal starfsmanna Elkem Ísland og endurspeglaðist sá einhugur í kosningunni um yfirvinnubannið, enda samþykktu allir sem tóku þátt í kosningunni að hefja yfirvinnubann næstkomandi sunnudag.

Verkalýðsfélag Akraness á upp undir 90% allra starfsmanna Elkem Ísland. Hin 10 prósentin tilheyra VR, Félagi iðn- og tæknigreina, Rafiðnaðarsambandi Íslands og Stéttarfélagi Vesturlands. Verkalýðsfélag Akraness óskaði eftir því við hin félögin að þau myndu taka þátt í þessu yfirvinnubanni, aðgerð sem væri fólgin í því að reyna að bæta kjör þeirra sem starfa hjá fyrirtækinu, enda er það samróma álit starfsmanna að hafna þeirri smánarhækkun sem um var samið í kjarasamningunum á hinum almenna vinnumarkaði í desember síðastliðnum.

Það kom formanni VLFA verulega á óvart þegar í ljós kom að hin félögin sem aðild eiga að samningi Elkem kváðust ekki ætla að taka þátt í þessu yfirvinnubanni og undrast formaður þá afstöðu í ljósi þeirrar miklu samstöðu og einhugs sem ríkti hjá öllum þeim sem kusu um yfirvinnubannið. En þetta endurspeglar viljaleysi og kjarkleysi verkalýðshreyfingarinnar og með ólíkindum að menn vilji ekki standa saman þegar skilaboð starfsmanna eru þetta skýr.

Starfsmenn Elkem Ísland og Verkalýðsfélag Akraness höfnuðu þessari samræmdu launastefnu sem mótuð var fyrst 2011 og svo aftur í nýgerðum kjarasamningi á hinum almenna vinnumarkaði og sem dæmi þá tókst VLFA að brjóta á bak aftur samræmdu launastefnuna árið 2011 sem gerði það að verkum að hver og einn einasti starfsmaður Elkem Ísland fékk 1,5 milljón meira í laun á þessum þremur árum, en hafnn hefði fengið ef farið hefði verið eftir samræmdri launastefnu ASÍ og SA sem kvað á um 11,4% í heildina.

Ríkissáttasemjari hefur nú boðað til fundar í þessari erfiðu deilu á morgun kl. 11 og umtalsverðar líkur á því að yfirvinnubannið skelli á með fullum þunga á hádegi næstkomandi sunnudag, ef ekkert bitastætt kemur frá Samtökum atvinnulífsins í þessari deilu. Það er engan bilbug að finna á félagsmönnum Verkalýðsfélags Akraness sem starfa hjá Elkem, þrátt fyrir að hin félögin hafi ekki viljað sýna félögum sínum stuðning með því að taka þátt í þessu yfirvinnubanni. En þetta samstöðuleysi lýsir íslenskri verkalýðshreyfingu í hnotskurn þessi misserin.

Í gær hófst þriggja daga trúnaðarmannanámskeið í fundarsal félagsins að Sunnubraut 13, en námskeiðið sitja 8 trúnaðarmenn félagsins. Um er að ræða þriðja þrep þessa náms, en áður hafa verið kennd þrep 1 og 2. Trúnaðarmenn þurfa ekki að taka þrepin í ákveðinni röð og því eru sumir trúnaðarmennirnir að koma á sitt fyrsta námskeið og aðrir eru reyndari og hafa setið nokkur trúnaðarmannanámskeið. Trúnaðarmönnum er heimilt að sækja námskeið í eina viku á ári án skerðingar á launum. Markmið slíkra námskeiða er að styrkja og efla trúnaðarmenn í sínum störfum. Það er Félagsmálaskóli Alþýðu sem sér um skipulagningu og kennslu á námskeiðinu.

Dagskrá námskeiðsins er fjölbreytt, í gær fengu trúnaðarmenn fræðslu um tryggingarpíramídann, tryggingar og kjarasamninga. Í dag var farið yfir starfsemi félagsins, réttindi félagsmanna í sjóðum félagsins og slíkt. Á morgun fá trúnaðarmenn kynningu frá Virk Starfsendurhæfingarsjóði fyrir hádegi, og eftir hádegi verður farið yfir námsefni um vinnueftirlit og vinnuvernd.

Í hádeginu í dag lauk kosningu þeirra félagsmanna Verkalýðsfélags Akraness sem starfa hjá Elkem Ísland á Grundartanga. Kosið var um yfirvinnubann og greiddu 52,6% þeirra sem voru á kjörskrá atkvæði. Talningu atkvæða lauk fljótlega upp úr hádegi og fór kosningin þannig að 70 manns studdu yfirvinnubann, einn seðill var auður og enginn var á móti. Þetta sýnir svo ekki verður um villst þá gríðarlega samstöðu og einhug sem ríkir meðal starfsmanna um að standa saman og krefjast þess að launakjör starfsmanna verði bætt og tekið verði tillit til þeirra krefjandi vinnuaðstæðna sem fylgja því að vinna í stóriðju. Einnig ríkir algjör einhugur hjá starfsmönnum um að hafna því að sú smánarhækkun sem boðin var í kjarasamningum á hinum almenna vinnumarkaði verði látin gilda fyrir starfsmenn Elkem.

Það liggur fyrir að útflutningsgreinar hafa notið afar góðra rekstrarskilyrða allt frá hruni, meðal annars vegna falls íslensku krónunnar og því er ekki hægt að setja útflutningsfyrirtæki og aðrar atvinnugreinar hér á landi undir einn og sama hattinn, og mikilvægt að horft verði til stöðu hverrar atvinnugreinar þegar samið er um kaup og kjör hverju sinni.

Hjá Elkem hefur verið leitað hagræðingar á ýmsum sviðum á undanförnum mánuðum og ári, sem birtist m.a. í því að launakostnaður fyrirtækisins vegna verkafólks hefur lækkað umtalsvert á milli ára, sem er vegna fækkunar starfsfólk. En fækkun starfsfólks hefur leitt það að verkum að aukið álag er á þá sem eftir eru. Þessu til viðbótar liggur fyrir að störf í stóriðjum geta verið áhættusöm og krefjandi og því þurfa launakjör að endurspegla þær staðreyndir.

Rétt er að geta þess að kjarasamningur Elkem Ísland á Grundartanga rann út 1. desember 2013 og hafa viðræður staðið yfir við Samtök atvinnulífsins síðan þá, en þær hafa engan árangur borið. Í gær var fundað hjá ríkissáttasemjara og þegar ljóst var að engin stefnubreyting hafði orðið af hálfu Samtaka atvinnulífsins óskaði Verkalýðsfélag Akraness eftir því að skráð yrði í fundargerðabækur ríkissáttasemjara að viðræður væru árangurslausar, en það er ein af grunnforsendum þess að hægt er að boða til yfirvinnubanns á löglegan hátt.

Að sjálfsögðu vonast félagið svo sannarlega til þess að ekki þurfi að koma til þessa yfirvinnubanns, heldur setjist menn niður og leysi þessa kjaradeilu. En til að hún leysist þá þarf að vera eitthvað innihald í því tilboði sem berst frá Samtökum atvinnulífsins. Það er morgunljóst að yfirvinnubann hjá starfsmönnum Elkem Ísland mun geta haft víðtæk áhrif á starfsemi fyrirtækisins, en þar sem töluverð fækkun hefur orðið á starfsfólki hefur talsvert verið um yfirvinnu og oft á tíðum eru 3-4 einstaklingar á aukavakt á hverjum degi. En félagið ítrekar það að vonast er til þess að samningar takist fyrir 23. febrúar til að forða megi því að yfirvinnubannið taki gildi.