Það er óhætt að segja að mikið annríki hafi ríkt við gerð kjarasamninga á síðustu mánuðum. Hinsvegar er það mjög ánægjulegt að Verkalýðsfélag Akraness hefur náð einstaklega góðum árangri í mörgum samningum sem félagið hefur gert á liðnum misserum og nægir að nefna eftirfarandi samninga og samkomulög:

•  Gerður var tímamótasamningur við Norðurál þar sem launahækkanir voru í fyrsta skipti tengdar hækkun launavísitölu en því til viðbótar hækka laun starfsmanna á 1. ári um rúm 10% auk þess sem hver starfsmaður fékk 300.000 kr. eingreiðslu. Eftir samninginn eru heildarlaun byrjanda í vaktavinnu hjá Norðuráli með öllu 500.000 kr. en á bakvið þá upphæð eru 182 vinnustundir á mánuði.

• Gerður var kjarasamningur við verktakafyrirtækið Snók þar sem laun starfsmanna hækkuðu um 70-80.000 kr. á mánuði ásamt því að orlofs- og desemberuppbætur hækkuðu um rúmar 200.000 kr. á ári og einnig voru réttindi starfsmanna færð til samræmis kjarasamnings Elkem Ísland.

• Gerður var bónussamningur við HB Granda sem tryggði fiskvinnslufólki launahækkun frá 26.000 upp í 51.000 kr. og með nýgerðum kjarasamningi er fiskvinnslufólkið hjá HB Granda, sem er uppundir 50% af félagsmönnum VLFA á hinum almenna vinnumarkaði, að hækka frá rúmum 50.000 kr. upp í allt að 88.000 kr. á mánuði frá og með 1. maí síðastliðnum.

• Gerður var samningur við Faxaflóahafnir fyrir gæslumenn sem starfa á Grundartangasvæðinu og voru laun þeirra að hækka frá 106 þúsund krónum á mánuði upp í allt að 140.000 kr. frá og með 1. maí síðastliðnum.

• Gerð voru 14 samkomulög við hin ýmsu fyrirtæki á félagssvæði Verkalýðsfélags Akraness sem tryggðu öllum hækkun sem nam um 35.000 kr. á mánuði og voru þessi samkomulög gerð til að forða fyrirtækjum frá þeim verkfallsaðgerðum sem félagið hafði boðað til.

• Kjarasamningurinn á hinum almenna vinnumarkaði er að gefa íslensku verkafólki sem starfar eftir taxtakerfinu eina bestu hækkun sem um hefur verið samið um alllanga hríð enda eru launataxtar að hækka að meðaltali um uppundir 27.000 kr. á mánuði en slík krónutöluhækkun hefur ekki náðst í kjarasamningum á hinum almenna vinnumarkaði um áratugaskeið.

• Starfsmenn Síldarbræðslunnar munu fá launahækkun sem gildir frá 1. maí upp á 12,86%.

Á þessu sést að árangur Verkalýðsfélags Akraness í kjarasamningsmálum á liðnum misserum hefur verið mjög góður þó það sé alltaf þannig að menn vilji gera mun betur því kjarabarátta er einu sinni þannig að henni lýkur aldrei. Það er alltaf hægt að bæta kjör og réttindi félagsmanna enda er það hlutverk stéttarfélaga að tryggja sínum félagsmönnum góð réttindi og kjör og verja atvinnuöryggi þeirra.

Deildaskipt félag eins og Verkalýðsfélag Akraness á aðild að fjölmörgum kjarasamningum og eru flestir þeirra lausir um þessar mundir. Fyrir helgi var samið við Samtök atvinnulífsins vegna starfa á almennum vinnumarkaði, en félagsmenn sem starfa eftir þeim samningi þurftu að beita verkfallsvopninu í apríl og maí til að knýja á um að eitthvað þokaðist í samningsátt. Sá samningur verður kynntur á næstunni og síðan borinn undir atkvæði félagsmanna.

Þeir iðnaðarmenn sem tilheyra Verkalýðsfélagi Akraness hafa einnig setið við samningaborðið síðustu misseri, en upp úr viðræðum slitnaði í byrjun maí. Samstarf er um endurnýjun þess kjarasamning og fer Samiðn með samningsumboðið fyrir hönd VLFA, en VLFA á fulltrúa í samninganefndinni. Í gær lauk kosningu meðal iðnaðarmanna um heimild til verkfallsboðunar. Kosningarnar náðu til 10.499 félagsmanna í 25 stéttarfélögum og var kosningaþátttakan 44,6%. Kosið var um hvort boða ætti til tímabundins verkfalls sem hefst kl. 00:00 þann 10. júní og stendur til kl. 24:00 þann 16. júní nk. Þann 24. ágúst kl. 00:00 hefst síðan ótímabundið verkfall. Já sögðu 75,1%. Nei sögðu 22,1%. Þeir sem ekki tóku afstöðu voru 2,8%.

Heimild til verkfallsboðunar var því samþykkt með miklum meirihluta atkvæða og náist ekki ásættanlegur árangur í viðræðum við atvinnurekendur á næstu dögum koma framangreind verkföll til framkvæmda. Athugið að þessi verkfallsboðun nær aðeins til iðnaðarmanna sem starfa eftir kjarasamningi Samiðnar við Samtök atvinnulífsins, en gildir ekki fyrir starfsmenn ríkis, sveitarfélaga eða stóriðjufyrirtækjanna á Grundartanga, þar gilda aðrir kjarasamningar.

Eins og komið hefur fram skrifaði samninganefnd Starfsgreinasambands Íslands undir nýjan kjarasamning síðastliðinn föstudag vegna starfa á almennum vinnumarkaði, og var það mat samninganefndarinnar að lengra yrði ekki komist í þetta skipti. Markmið um að ná lágmarkslaunum upp í kr. 300.000 á samningstímanum náðist og beinast hækkanir samningsins helst að þeim tekjulægstu og þótt flestir séu sammála um að hafa viljað ná meiru, þá ber að sjálfsögðu að fagna því. Samningurinn verður kynntur vel og rækilega á vinnustöðum og á opnum félagsfundum á næstunni og síðan lagður í atkvæðagreiðslu meðal félagsmanna. Fyrirkomulag atkvæðagreiðslunnar verður kynnt síðar.

Kjarasamninginn í heild sinni má lesa hér og eru félagsmenn hvattir til að kynna sér hann rækilega, en helstu atriði samningsins eru þessi:

• Gildistími samnings er frá 1. maí 2015 til 31. desember 2018
• Taxtar hækka 1. maí 2015 um kr. 25.000
• Taxtar hækka 1. maí 2016 um kr. 15.000
• Taxtar hækka 1. maí 2017 um 4,5%
• Taxtar hækka 1. maí 2015 um 3%
• Byrjunarlaunaflokkar færðir upp í eins árs þrep og neðstu launaflokkar óvirkjaðir, svo launafólk getur auk áðurgreindra hækkana færst til í taxtakerfinu og hækkað í launum vegna þess, umfram það sem hækkanir taxta segja til um.
• Almennar launahækkanir 1. maí 2015 verða 3,2-7,2%, en prósentuhækkunin fer lækkandi eftir hærri tekjuþrepum.
• Almennar launahækkanir 1. maí 2016 5,5%
• Almennar launahækkanir 1. maí 2017 3%
• Almennar launahækkanir 1. maí 2018 2%
• Lágmarkstekjutrygging hækkar í fjórum þrepum, við undirritun samnings kr. 245.000. Árið 2016 kr. 260.000. Árið 2017 kr. 285.000. Árið 2018 verður hún komin upp í kr. 300.000.
• Orlofs- og desemberuppbætur fara stighækkandi næstu 3 árin.
• Sérstök hækkun fiskvinnslufólks, meðal annars tveggja launaflokka hækkun þeirra sem eru með 7 ára starfsaldur.

Sé nýgerður samningur um bónusmál fiskvinnslufólks á Akranesi tekinn með í reikninginn kemur í ljós að heildarlaun almenns fiskvinnslumanns hækka frá kr. 57.281 til 84.426 á fyrsta samningsári eftir starfsaldri og verða heildarlaun hans í lok samningstímans orðin kr. 389.869 eftir 7 ára starf. Sérhæfður fiskvinnslumaður hækkar frá kr. 105.844 til 141.223 kr. á mánuði eftir starfsaldri og verða heildarlaun hans í lok samningstímans orðin kr. 454.764 eftir 7 ára starf (Sjá mynd hér). Jafngildir það 45% hækkun á samningstímanum.

Rétt í þessu voru undirritaðir kjarasamningar á hinum almenna vinnumarkaði en það er óhætt að segja að mikið hafi gengið á við gerð þessa kjarasamnings. Sem dæmi þá hefur Verkalýðsfélag Akraness ásamt aðildarfélögum SGS nú þegar tekið 3 daga í verkfall en slíkt hefur ekki gerst í áratugi að verkafólk hafi þurft að beita verkfallsvopninu til að knýja fram sínar sanngjörnu kröfur um að lágmarkslaun hækki umtalsvert. Í dag er VLFA til dæmis að greiða út á 6. milljón króna í verkfallsbætur til félagsmanna sem sýnir svo ekki verður um villst hversu mikil harka var komin í þessa deilu. 

Innihald samningsins verður ítarlega kynnt eftir helgi en það má segja að meginkrafa verkalýðshreyfingarinnar hafi náðst fram sem var að lágmarkslaun á Íslandi myndu ná 300.000 kr. innan þriggja ára. Það er alveg morgunljóst að þessi samningur er að koma tekjulægsta fólkinu hvað best þó það skuli fúslega viðurkennast að öll aðildarfélög SGS hefðu viljað ná meiru fram. En þannig er það í allri kjarasamningsgerð að það næst aldrei allt fram og baráttan fyrir bættum kjörum verkafólks er eilíf og er hvergi nærri lokið. 

Það liggur fyrir að taxtar verkafólks munu hækka um 25.000 kr. frá og með 1. maí næstkomandi ásamt því að skorinn verður einn launaflokkur af launatöflunni en rétt er að vekja sérstaka athygli á því að langstærstur hluti félagsmanna VLFA sem tekur laun eftir þessum kjarasamningi er fiskvinnslufólk sem starfar hjá HB Granda á Akranesi en um er að ræða á þriðja hundrað manns. Í því samhengi er rétt að vekja athygli á að VLFA var búið að ganga frá bónussamningi við HB Granda sem var að skila fiskvinnslufólkinu allt að 51.000 kr. launahækkun þannig að þegar taxtahækkunin verður komin til viðbótar má segja að flest fiskvinnslufólk á Akranesi muni hækka strax á fyrsta ári með bónussamningnum um tæpar 80.000 kr. á mánuði . 

Orlofs- og desemberuppbætur munu líka hækka ásamt fjölmörgum atriðum sem tengjast kjarasamningnum. Sem dæmi náði SGS fram tveggja flokka launahækkun til handa fiskvinnslufólki sem starfað hefur í 7 ár hjá sama atvinnurekanda sem skilar því tæpum 4.000 kr. auka hækkun. En eins og áður sagði mun formaður fara ítarlega yfir samninginn hér á heimasíðunni og einnig verður boðið upp á víðtækar kynningar á kjarasamningnum í komandi viku. 

Rétt er að taka fram að aðkoma stjórnvalda til að liðka fyrir gerð kjarasamninga skiptir miklu máli. Þar má nefna fyrirhugaðar heildarlækkanir á tekjuskatti einstaklinga sem á að auka ráðstöfunartekjur um 50-100 þúsund á ári. Aðgerðir ríkisstjórnarinnar tengjast skatta-, velferðar- og húsnæðismálum og eiga að stuðla að bættum kjörum almennings. 

En eins og áður sagði hefðu allir viljað ná enn lengra í þessum samningum en grundvallaratriðið er að 300.000 kr. markmiðið náðist. Það sorglega í þessu öllu var að Efling og VR sem leiddu þessar viðræður eftir að Samtök atvinnulífsins slitu viðræðum við landbyggðarfélögin innan SGS voru búin að ganga frá samkomulagi við SA um að einstaklingar sem eru 18 ára fái einungis 90% af fullum launataxta 20 ára og 19 ára einstaklingar fái 95%.  Þessi vinnubrögð voru gjörsamlega ótrúleg og kom formaður á framfæri hörðum mótmælum vegna þessa en því miður er erfitt fyrir minni félög á landsbyggðinni að standa fast á sínu eftir að stóru félögin hafa lagt blessun sína yfir þennan gjörning.  Eitt er víst að vinda þarf ofan af þessum vinnubrögðum enda engin rök fyrir því að 18 og 19 ára einstaklingar njóti ekki fullra launa.