Verklýðsfélag Akraness gekk frá fyrirtækjasamningi við Faxaflóahafnir þann 4. desember síðastliðinn vegna starfsmanna sem starfa í hliðgæslu á Grundartangasvæðinu. Hlutverk hliðgæslumanna á Grundartangasvæðinu er að vakta svæðið og sjá um skráningu allra gáma sem fara inn á svæðið frá stóriðjufyrirtækjunum á Grundartanga, það er að segja Norðuráli og Elkem Ísland.

Þessi samningur gildir frá 6 maí 2015 til 31. desember 2018 og er því afturvirkur. Það mun þýða að starfsmenn munu fá greiðslu vegna afturvirkninnar sem nemur um eða yfir 200.000 kr. Launataxtar hækka um 25.000 frá 6. maí síðastliðnum og svo mun koma 6% hækkun á launatöflu 1. júní 2016. Árið 2017 mun koma 4,5% hækkun auk breytinga á álagsþrepum í stað aldursþrepa. 2018 mun launatafla hækka um 3% og 1. febrúar 2019 mun koma sérstök eingreiðsla að upphæð 49.000 kr. Þessu til viðbótar mun orlofsuppbót starfsmanna hækka um 0,2% af heildarlaunum starfsmanna sem ætti að geta gefið starfsmönnum fyrir utan hefðbundna orlofsuppbót hækkun sem nemur allt að 12.000 kr. á ári.

Samningurinn í heild sinni gefur tæp 29% en rétt er að geta þess að þeir sem gegna hliðvörslu á Grundartangasvæðinu eru fyrrverandi starfsmenn Securitas en Verkalýðsfélag Akraness samdi við Faxaflóahafnir í maí á þessu ári um að þeir myndu taka yfir starfsemina. Þetta hefur gert það að verkum að starfsmenn sem gegna hliðvörslu á Grundartangasvæðinu hafa hækkað í launum frá maí á þessu ári að meðtalinni þessari 25.000 kr. hækkun sem nú er að koma um allt að 175.000 kr. á mánuði og er það verulega góð kjarabót fyrir þá sem þar starfa. Heildarlaun starfsmanna eru komin yfir 500.000 kr. á mánuði fyrir 182 tíma vaktavinnu og er Verkalýðsfélag Akraness nokkuð stolt af því að hafa náð að lagfæra kjör þeirra sem gegna hliðgæslunni jafnmikið og raun ber vitni um. En barátta fyrir bættum kjörum félagsmanna, henni lýkur aldrei.

Hinsvegar er morgunljóst að ef svokallað SALEK samkomulag aðila vinnumarkaðarins hefði verið orðið að veruleika þá hefði ekki verið möguleiki að lagfæra kjör starfsmanna í hliðgæslu á Grundartangasvæðinu með þeim hætti sem hér hefur verið lýst að ofan. Þetta sýnir svo ekki verður um villst hversu mikilvægt það er að láta SALEK samkomulagið ekki verða að veruleika enda mun það skerða frjálsan samningsrétt stéttarfélaganna illilega og rýra möguleika stéttarfélaganna til að sækja kjarabætur til handa íslensku verkafólki.

Eins og fram hefur komið hér á heimasíðunni á félagið í nokkuð harðri deilu við Samband íslenskra sveitarfélaga vegna kjarasamnings sem félagið á við sambandið vegna starfsmanna sem starfa hjá Akraneskaupstað. Rétt er að upplýsa að deilan byggist ekki á þeim launabreytingum sem félaginu stendur til boða af hálfu sambandsins enda eru þær launabreytingar innan væntinga og í samræmi við þær launahækkanir sem um hefur verið samið gagnvart verkafólki á hinum almenna vinnumarkaði.

Deilan snýst um að það er skilyrðislaus krafa af hálfu Sambands íslenskra sveitarfélaga að í inngangi samningsins sé vitnað í rammasamkomulag aðila vinnumarkaðarins frá 27. október síðastliðnum, svokallað SALEK samkomulag, og það verði látið fylgja með sem fylgiskjal með samningnum. Það er mat stjórnar og trúnaðarráðs Verkalýðsfélags Akraness og lögmanna félagsins að innihald þessa rammasamkomulags sé skýrt brot á samningsfrelsi stéttarfélaganna og 74. grein stjórnarskrár Íslands. Enda byggist þetta SALEK samkomulag upp á að taka og skerða samningsrétt íslenskra stéttarfélaga illilega.

Á fjölmennum félagsfundi starfsmanna Akraneskaupstaðar var SALEK samkomulaginu alfarið hafnað vegna þess að starfsmenn telja sig ekki hafa lagalega heimild til að takmarka samningsfrelsi annarra samninganefnda innan félagsins né heldur að afsala forsenduákvæðum í öðrum kjarasamningum sem gerðir hafa verið á íslenskum vinnumarkaði eins og kveðið er á um í umræddu rammasamkomulagi. Þessu til viðbótar er það mat Verkalýðsfélags Akraness að þjóðhagsráð sem á að setja á laggirnar eftir árið 2018 eins og fram kemur í rammasamkomulaginu muni takmarka og skerða samningsfrelsi íslenskra stéttarfélaga svo mikið að slíkt standist ekki skoðun gagnvart lögum um samningsfrelsi stéttarfélaganna og því ekki hægt að samþykkja að umrætt rammasamkomulag fylgi með sem viðhengi við kjarasamning VLFA við Samband íslenskra sveitarfélaga. 

Í fréttum í dag segir Inga Rún Ólafsdóttir, sviðsstjóri kjarasviðs Sambands íslenskra sveitarfélaga, að samninganefnd sveitarfélaganna viti ekki um önnur séttarfélög en Verkalýðsfélag Akraness sem séu á móti SALEK samkomulaginu. Það má vel vera að forsvarsmenn Sambands íslenskra sveitarfélaga hafi ekki vitneskju um andstöðu gegn þessu samkomulagi innan verkalýðshreyfingarinnar en formaður VLFA fullyrðir að til séu formenn innan verkalýðshreyfingarinnar sem séu á móti þessu samkomulagi þó slíkt hafi ekki birst með afgerandi hætti á opinberum vettvangi.

En grundvallaratriðið er að Samband íslenskra sveitarfélaga getur ekki gert þá kröfu á félagsmenn VLFA sem starfa hjá Akraneskaupstað að þeir skrifi undir samning þar sem búið er að hengja SALEK samkomulagið við kjarasamninginn vegna þeirrar bláköldu staðreyndar að yfirgnæfandi líkur eru á að slíkt stangist á við lög og stjórnarskrá Íslands. Félagsmenn VLFA vilja vera löghlýðnir og því er þessum gjörningi algjörlega hafnað. Hinsvegar vekur það forundran félagsmanna VLFA að sambandið skuli gera þá kröfu að félagið dragi mál til baka sem það er með vegna SALEK samkomulagsins fyrir Félagsdómi og það er æði margt sem bendir til þess að sambandið vilji ekki fá efnislega niðurstöðu fyrir Félagsdómi um hvort umrætt rammasamkomulag stangist á við lög um stéttarfélög og vinnudeilur og stjórnarskrá Íslands. 

VLFA mun hvergi hvika í þessari baráttu. Félagið vill fá niðurstöðu fyrir félagsdómi, efnislega niðurstöðu, og vonast til þess að sambandið muni ekki reyna lagaklæki, meðal annars með því að beita frávísunum og öðru slíku til að forðast þá niðurstöðu. Það er ekkert mál að skrifa undir samning án þessa SALEK samkomulags en það eru lágmarksréttindi launafólks að þetta samkomulag fái mun ítarlegri kynningu og kosið verði um það sjálfstætt en ekki samhliða launabreytingum þó aðalmálið sé að fá efnislega niðurstöðu fyrir Félagsdómi um hvort verið sé að brjóta á réttindum íslensks launafólks.  

Rétt í þessu lauk fundi starfsmanna Akraneskaupstaðar vegna þeirrar grafalvarlegu stöðu sem upp er komin í kjaradeilu félagsins við Samband íslenskra sveitarfélaga. Eins og flestir vita rann kjarasamningur Verkalýðsfélags Akraness við Samband íslenskra sveitarfélaga út 1. maí síðastliðinn og nú hefur Sambandið gert þá skýlausu kröfu á VLFA að svokallað rammasamkomulag aðila vinnumarkaðarins eða nánar tiltekið SALEK samkomulagið sé hluti af þeim kjarasamningi sem verður gerður.

Starfsmenn Akraneskaupstaðar sem tilheyra Verkalýðsfélagi Akraness voru einróma sammála um að það væri algjörlega ómögulegt því slíkt væri í andstöðu við frjálsan samningsrétt stéttarfélaga og brot á lögum um stéttarfélög og vinnudeilur og frjálsan samningsrétt stéttarfélaganna samkvæmt stjórnarskránni. Samþykkt var ályktun á fundinum þar sem meðal annars kom fram að félagsfundur starfsmanna sem tilheyri Verkalýðsfélagi Akraness harmi það ofbeldi sem Samband íslenskra sveitarfélaga reynir að beita samninganefnd VLFA með því að gera skýlausa kröfu um að SALEK samkomulagið verði hluti af kjarasamningi starfsmanna, ellegar verði enginn kjarasamningur gerður.

Í þessari ályktun er líka kveðið á um að starfsmenn telja sig hvorki hafa lagalega heimild né umboð til að skerða samningsrétt annarra launamanna í sínum kjarasamningum með því að samþykkja umrætt rammasamkomulag aðila vinnumarkaðarins. En það var mat fundarmanna að fjölmörg atriði í rammasamkomulaginu frá 27. október muni klárlega leiða til takmarkana og skerðingar á samningsfrelsi launafólks til framtíðar. En orðrétt hljóðar ályktun fundarins með eftirfarandi hætti:

Ályktun

Félagsfundur  starfsmanna Akraneskaupstaðar sem tilheyra Verkalýðsfélagi Akraness, haldinn 27. nóvember 2015, harmar það ofbeldi sem Samband íslenskra sveitafélaga reynir að beita samninganefnd VLFA með því að gera skýlausa kröfu um að SALEK-samkomulagið verði hluti af kjarasamningi starfsmanna ellegar verði enginn kjarasamningur gerður.

Félagsfundur starfsmanna Akraneskaupstaðar telur sig hvorki hafa lagalega heimild né umboð til að skerða samningsrétt annarra launamanna í sínum kjarasamningum með því að samþykkja umrætt rammasamkomulag aðila vinnumarkaðarins.  Fjölmörg atriði í rammasamkomulaginu frá 27. október munu klárlega leiða til takmarkana og skerðingar á samningsfrelsi launafólks til framtíðar.

Einnig lýsir félagsfundurinn undrun sinni á þeirri skýlausu kröfu Sambands íslenskra sveitfélaga að Verkalýðsfélag Akraness dragi til baka stefnu félagsins gegn Sambandi íslenskra sveitafélaga þar sem látið er reyna á lögmæti SALEK- samkomulagsins.  Fundurinn undrast það að sambandið vilji ekki fá efnislega niðurstöðu frá félagsdómi um hvort aðilar SALEK- samkomulagsins séu að brjóta lög um stéttarfélög og vinnudeilur, enda er samningsfrelsi stéttarfélaganna hornsteinn stéttarfélagsbaráttunnar og einnig varinn í stjórnarskrá Íslands og í lögum um stéttarfélög og vinnudeilur.

Fundurinn lýsir fullum stuðningi við baráttu Verkalýðsfélags Akraness í kjaradeilu félagsins við Samband íslenskra sveitafélaga enda telur fundurinn að framtíð íslenskrar stéttarfélagsbaráttu sé í húfi.  Fundurinn skorar á allt íslenskt launafólk að kynna sér margumrætt SALEK-samkomulag vel og rækilega því frjálsum samningsrétti stéttarfélaga fyrir bættum kjörum launafólks verður ógnað illilega ef þetta rammasamkomulag verður endanlega að veruleika.  

Verkalýðsfélag Akraness boðar til gríðarlega áríðandi neyðarfundar á morgun með starfsmönnum Akraneskaupstaðar vegna djúpstæðs ágreinings félagsins í kjarasamningsviðræðum við Samband íslenskra sveitarfélaga. Eins og flestir vita hefur Verkalýðsfélag Akraness gagnrýnt harðlega svokallað SALEK samkomulag eða rammasamkomulag aðila vinnumarkaðarins. Rammasamkomulag sem klárlega getur verið gróft brot á lögum um stéttarfélög og vinnudeilur enda gengur samkomulagið út á að skerða stórkostlega frjálsan samningsrétt íslenskra stéttarfélaga.

Það ótrúlega hefur verið að gerast í þessu máli að Samband íslenskra sveitarfélaga hefur verið að ganga frá kjarasamningum við ein 35 stéttarfélög þar sem búið er að hengja SALEK samkomulagið við kjarasamninginn og það þrátt fyrir að verulegar líkur séu á að slíkt sé gróft brot á frjálsum samningsrétti íslenskra stéttarfélaga. Það er reyndar með ólíkindum að íslensk stéttarfélög skuli yfir höfuð samþykkja að umrætt rammasamkomulag sé orðið hluti af kjarasamningi starfsmanna sem starfa hjá íslenskum sveitarfélögum en það er eitthvað sem þau verða að eiga við sína samvisku.

Nú hefur Samband íslenskra sveitarfélaga krafist þess að Verkalýðsfélag Akraness falli frá máli sem nú er rekið fyrir Félagsdómi og einnig að félagið skrifi undir nákvæmlega eins kjarasamning og hin félögin, með SALEK samkomulaginu, en að öðrum kosti fái félagið engan samning né hugsanlega afturvirkni samningsins frá 1. maí 2015. VLFA gerir ekki ýkja miklar athugasemdir við launabreytingar samningsins enda eru þær innan þeirra væntinga sem félagið hafði hvað launahækkanir til handa starfsmönnum Akraneskaupstaðar varðar. Hinsvegar kemur ekki til greina að skrifa undir samkomulag með svokölluðu SALEK samkomulagi því forsvarsmenn félagsins eru löghlýðið fólk og skrifar ekki undir samkomulag sem yfirgnæfandi líkur eru á að sé brot á íslenskum lögum.

Ef fulltrúar Sambands íslenskra sveitarfélaga og aðilar SALEK samkomulagsins halda í eina einustu mínútu að hægt sé að beita Verkalýðsfélag Akraness slíkri kúgun, þá vaða menn villu vegar. Það er hinsvegar fróðlegt að vita hvort þessi hótun Sambands íslenskra sveitarfélaga sé gerð með vitneskju bæjarstjóra og bæjaryfirvalda því annað eins ofbeldi gagnvart sínum félagsmönnum hefur formaður ekki orðið áskynja á 12 ára ferli sem formaður félagsins. Það er með ólíkindum að Samband íslenskra sveitarfélaga virðist ekki vilja fá efnislega niðurstöðu fyrir Félagsdómi í þessu veigamikla máli en ætlar hinsvegar að reyna að beita grófum þvingunaraðferðum á saklausa starfsmenn Akraneskaupstaðar. Slíku ofbeldi verður að sjálfsögðu mætt af fullum þunga af hálfu félagsins.

Rammasamkomulagið sem gerð er krafa um að fylgi með kjarasamningnum gengur út á að félagið sé skuldbundið til að ganga frá öllum þeim samningum sem félagið á eftir á sömu nótum og kveðið er á um þar, semsagt samningsrétturinn er tekinn af félaginu. Félagið er til dæmis með lausa samninga við Elkem Ísland á Grundartanga árið 2017 og því er með ólíkindum að leggja það á herðar starfsmanna Akraneskaupstaðar að sá samningsréttur sé skertur allverulega með samþykki rammasamkomulagsins. Þessu til viðbótar er kveðið á um í SALEK samkomulaginu að endurskoðunarákvæði sem eiga sér stað í febrúar falli úr gildi að uppfylltum vissum skilyrðum. Formaður spyr reyndar hvaða heimild þeir hafi og í hvaða umboði aðilar rammasamkomulagsins geri slíkt enda er kjarasamningur á hinum almenna vinnumarkaði sjálfstæður kjarasamningur og algjörlega óháður öðrum kjarasamningum.

Hinsvegar er stóra málið sem fram kemur í SALEK samkomulaginu það að eftir árið 2018 verði tekið upp nýtt vinnumarkaðslíkan. Vinnumarkaðslíkan sem gengur út á að stofnað verði þjóðhagsráð sem hafi það markmið að meta hvert svigrúm til launabreytinga geti orðið. Ef þetta þjóðhagsráð mun komast að því að svigrúmið sé 2,5% þá verður stéttarfélögunum skylt að semja innan þess svigrúms enda er skýrt kveðið á um slíkt í rammasamkomulaginu. Semsagt, samningsréttur íslenskra stéttarfélaga verður fótum troðinn verði þetta að veruleika en Verkalýðsfélag Akraness mun berjast af alefli fyrir því að svo verði ekki.

Það er grátbroslegt til þess að vita að þegar Verkalýðsfélag Akraness hefur náð góðum kjarasamningum eins og til dæmis á Grundartanga og við HB Granda í síðustu samningum þá hafa forsvarsmenn bæjarins komið og klappað forsvarsmönnum Verkalýðsfélags Akraness á bakið og sagt glæsilegt hjá ykkur, það skiptir miklu máli að þið náið að bæta kjör ykkar félagsmanna því það skilar sér með afgerandi hætti í hækkun tekna bæjarsjóðs í formi útsvars. En núna er semsagt krafa Akraneskaupstaðar sú að eftir árið 2018 verði Verkalýðsfélagi Akraness og öðrum stéttarfélögum þetta ekki heimilt enda skýrt kveðið á um eins og áður sagði að stéttarfélögin verði að vera innan þess svigrúms sem þjóðhagsráð ákvarðar. Svigrúmið sem þjóðhagsráð mun komast að liggur nokkurn veginn fyrir enda hafa forsvarsmenn SA og ASÍ sagt á fundi hjá framkvæmdastjórn Samiðnar að þetta svigrúm sé á bilinu 2-3,5%. Það er ömurlegt til þess að vita að íslensku launafólki sé sagður hálfur sannleikurinn í þessu máli. Forsvarsmenn verkalýðshreyfingarinnar margir hverjir segja að ekkert sé búið að ákveða í þessum málum en slíkt eru hreinustu ósannindi enda er búið að móta svona nokkurn veginn hvernig þetta þjóðhagsráð mun verða.

Ég skora á íslenskt launafólk að fylgjast með því hvað hér er að gerast. Látum ekki traðka á okkur og taka af okkur samningsréttinn eða í það minnsta skerða hann stórlega. Og rétt er að minna á að þegar rannsóknarskýrsla Alþingis kom út vegna bankahrunsins þá bentu skýrsluhöfundar á að það sem leiddi okkur í þessar ógöngur voru meðvirkni, jámennska og gagnrýnilaus hugsun. Og það nákvæmlega sama er að gerast núna, menn horfa á þetta með meðvirkni, jámennsku og gagnrýnislausri hugsun. Að sjálfsögðu gæti Verkalýðsfélag Akraness hallað sér aftur og látið eins og þetta sé allt í góðu en forsvarsmenn félagsins hafa ekki samvisku til að taka þátt í slíkum gjörningi. Enda er hér um lífsviðurværi íslensks verkafólks og velferð þeirra að ræða.

Að lokum hvetur Verkalýðsfélag Akraness alla sem sem starfa hjá Akraneskaupstað til þess að mæta á þennan neyðarfund sem haldinn verður í hátíðarsal íþróttamiðstöðvarinnar að Jaðarsbökkum kl. 17 á morgun, föstudag. Félagar, látum ekki þetta ofbeldi yfir okkur ganga, stöndum saman öll sem eitt!