Eins og fram hefur komið hér á heimasíðunni þá hefur stjórn og trúnaðarráð Verkalýðsfélags Akraness ákveðið í samráði við lögmenn félagsins að stefna öllum aðilum SALEK samkomulagsins, sem undirritað var 27. október síðastliðinn. Það er mat félagsins að þetta SALEK samkomulag sé skerðing á samningsrétti og frelsi stéttarfélaganna enda kemur fram í samkomulaginu að fyrirfram sé búið að ákveða hverjar launabreytingar eigi að vera í þeim frjálsu samningum sem félagið er að gera og á eftir að gera. 

Rétt er að vekja sérstaka athygli á því að á formannafundi ASÍ þann 28. október síðastliðinn kom fram hjá nokkrum formönnum, meðal annars Aðalsteini Baldurssyni formanni Framsýnar á Húsavík, Finnbirni Hermannssyni formanni Byggiðnar og einnig Kristjáni Þórði Snæbjörnssyni formanni RSÍ, að klárt mál væri að SALEK samkomulag aðila vinnumarkaðarins væri skerðing á samningsrétti stéttarfélaganna. Hinsvegar heldur forseti Alþýðusambandsins því fram að samkomulagið innihaldi ekki skerðingu á samningsrétti en það er mat formanns VLFA að þar sé hann að tala gegn betri vitund því flestum ber saman um að hér sé um skerðingu á samningsrétti frjálsra stéttarfélaga að ræða. Hvernig má líka annað vera þegar búið er að ákveða fyrirfram nákvæmlega samkvæmt rammasamkomulaginu sem undirritað var 27. október, hverjar kostnaðarbreytingarnar mega vera? Og ekki bara það heldur kemur skýrt fram í rammasamkomulaginu að allir aðilar að samkomulaginu séu skuldbundnir til að fylgja því eftir í hvívetna. Og því til viðbótar hafa aðilar rammasamkomulagsins skuldbundið sig til að láta það einnig gilda fyrir alla þá sem standa utan samkomulagsins. Hugsið ykkur að það sé búið að skuldbinda aðila sem eru ekki einu sinni aðilar að þessu samkomulagi til að taka þeim launabreytingum sem þessir tilteknu aðilar hafa ákveðið. Að sjálfsögðu getur slíkt ekki staðist frjálsan rétt stéttarfélaganna til kjarasamningsgerðar samkvæmt lögum um stéttarfélög og vinnudeilur.

Það liggur líka fyrir að það eru veruleg áhöld um hvaða umboð forseti ASÍ hafði til að ganga frá umræddu rammasamkomulagi því nánast engin lýðræðisleg umræða fór fram hjá aðildarfélögum ASÍ hvað þetta samkomulag varðar, hvað þá kosningar eða annað slíkt. Til dæmis var samninganefnd Starfsgreinasambands Íslands tilkynnt um að forsetinn væri að fara að undirrita þetta samkomulag nánast 5 mínútum áður en undirskriftin átti að eiga sér stað.

Núna eru lögmenn félagsins að leggja lokahönd á stefnuna en hún verður klár til birtingar á mánudaginn og það er morgunljóst að hér er um gríðarlega mikið hagsmunamál að ræða fyrir allt íslenskt launafólk og öll stéttarfélög í landinu enda er með þessu rammasamkomulagi verið að fótum troða frjálsan rétt stéttarfélaganna til kjarasamningsgerðar.

Eins og fram kom hér á heimasíðunni í gær þá hefur Verkalýðsfélag Akraness falið lögmönnum félagsins að láta reyna á það fyrir dómstólum hvort svokallað rammasamkomulag aðila vinnumarkaðarins standist lög um stéttarfélög og vinnudeilur. Þetta SALEK samkomulag verður ekki öðruvísi skilið en að verið sé að skerða samningsrétt stéttarfélaganna gríðarlega. Enda segir í samkomulaginu að mótuð hafi verið sameiginleg launastefna til ársloka 2018 og Samtök atvinnulífsins, ríkið, Reykjavíkurborg og Samband íslenskra sveitarfélaga skuldbindi sig til að framfylgja þessari launastefnu gagnvart öllum þeim hópum og einnig þeirra sem standa utan samkomulagsins. Takið eftir, Alþýðusambandið er búið að gera rammasamkomulag við þessa aðila þar sem samningsrétturinn er nánast tekinn af stéttarfélögunum og það án þess að hafa neitt umboð til þess eða að kosningar hafi verið framkvæmdar til að veita slíkt umboð. Þessi vinnubrögð eru stórundarleg þó ekki sé fastar að orði kveðið í ljósi þess að samkvæmt lögum um stéttarfélög og vinnudeilur hafa stéttarfélögin frjálsan samningsrétt.

Eins og kom einnig fram hér í gær var formanni tilkynnt þegar hann átti fund við forsvarsmenn launanefndar sveitarfélaganna og ríkissáttasemjara í gær að búið væri að ákveða að svigrúm til launahækkana væri einungis rúm 20% því 11,4% áttu að dragast frá vegna fyrri launahækkana sem komið hafa fram í kjarasamningum frá nóvember 2013. Að sjálfsögðu var þetta ekki skilið öðruvísi af hálfu formanns en að hér væri búið að ákveða fyrirfram í gegnum þetta rammasamkomulag hverjar launahækkanirnar ættu að vera þrátt fyrir að samningsrétturinn sé sjálfstæður hjá VLFA eins og öllum öðrum stéttarfélögum á Íslandi samkvæmt lögum um stéttarfélög og vinnudeilur.

Það magnaðasta í þessu öllu saman er að formaður VLFA fékk tölvupóst frá forsvarsmönnum launanefndar sveitarfélaga í gærkvöldi þar sem skýrt var frá því að aðilar rammasamkomulagsins hefðu komið saman og ákveðið að breyta viðmiðum frá árinu 2013 hvað varðar sveitarfélögin sem gerði það að verkum að frádrátturinn fór úr 11,4% í 6,3%. Formaður spyr sig eðlilega: Er þetta tilviljun að aðilar SALEK hópsins hafi verið kallaðir saman og frádrátturinn sé lækkaður úr 11,4% í 6,3%. Nei, fjandakornið ekki og má ætla að það hafi gripið um sig einhver hræðsla hjá þessum aðilum sem hljóta að sjá það hvernig þeir hafa skert kjarasamningsrétt sjálfstæðra stéttarfélaga.

Það er fleira sem hefur verið rætt inni í þessum reykfylltu bakherbergjum SALEK hópsins. Eitt af því sem formaður hefur heyrt er að hugmyndir séu um að hækka eigi iðgjöld í samtryggingarlífeyrissjóðinn úr 12% upp í 15,5% á kostnað almennra launahækkana. Formaður trúir ekki öðru en að þessar breytingar fari klárlega í almenna atkvæðagreiðslu því hann er sannfærður um að það er enginn vilji á meðal launafólks að setja meira inn í þá hít sem lífeyrissjóðskerfið er á meðan kerfið hefur ekki getað sýnt fram á sjálfbærni. Ef það er til svigrúm hjá atvinnurekendum til að hækka iðgjöld þá væri miklu nær að nota þá fjármuni annað hvort til almennra launahækkana eða þá að þeir verði eyrnamerktir í séreignarlífeyrissjóð hvers launamanns. En að ætla sér að hækka iðgjöldin um 3,5% í áföngum á kostnað almennra launahækkana er algjörlega galið því hugmyndir eru líka um að hækka töku lífeyris úr 67 árum upp í 70 ár í þrepum og hjá opinbera geiranum úr 65 árum upp í 67 ár. Það er bjargföst skoðun formanns að það sé enginn vilji hjá launafólki til að setja meira inn í samtryggingarþátt lífeyrissjóðsins. Við skulum ekki gleyma því að lífeyrissjóðirnir töpuðu 500 milljörðum í hruninu og búið er að skerða lífeyrisréttindi um 200 milljarða síðan þá.

Formaður skorar á allt launafólk að vera vel vakandi yfir því sem er að gerast á íslenskum vinnumarkaði því það er markmið þessara aðila að festa hér í sessi samræmda láglaunastefnu til eilífðarnóns. Stöndum saman öll sem eitt og komum í veg fyrir að slíkt gerist.

Rétt í þessu sleit Verkalýðsfélag Akraness viðræðum við launanefnd sveitarfélaga vegna kjarasamnings sem félagið er með við sambandið vegna starfsmanna sem vinna hjá Akraneskaupstað. Þetta gerði formaður vegna þess að nú liggur fyrir að launanefnd sveitarfélaga vísar í rammasamkomulag á milli aðila vinnumarkaðarins sem svokallaður SALEK hópur gerði og var undirritað 27. október síðastliðinn.

Forsvarsmenn launanefndar sveitarfélaga segja að í samkomulaginu sem aðilar vinnumarkaðarins gerðu sé kveðið á um að mörkuð hafi verið samræmd launastefna þar sem tekið skal tillit til launabreytinga sem átt hafa sér stað frá nóvember 2013 og í þessu rammasamkomulagi er kveðið á um að heildar kostnaðaráhrif kjarasamningsins megi ekki vera hærri en 32% í árslok 2018.

Nú hefur komið í ljós að kostnaðaraukinn frá nóvember 2013 fram að núverandi kjaraviðræðum er 11% sem þýðir að starfsmönnum sveitarfélaga vítt og breitt um landið stendur einungis til boða rúm 20% til ársloka 2018.  Með öðrum orðum, forseti Alþýðusambands Íslands var búinn að semja fyrirfram um hverjar heildar launahækkanir til handa starfsmönnum sveitafélaganna mega vera og það þrátt fyrir að skýrt sé kveðið á um sjálfstæðan samningsrétt stéttarfélaganna samkvæmt lögum.

Það er morgunljóst að þetta rammasamkomulag SALEK hópsins stenst alls ekki lög um stéttarfélög og vinnudeilur enda er þar skýrt  kveðið á um að það séu stéttarfélögin sem fara með samningsumboðið fyrir hönd sinna félagsmanna. Á þeirri forsendu stenst það ekki eina einustu skoðun að meðal annars forseti ASÍ sé búinn að ganga frá rammasamkomulagi fyrir öll aðildarfélög innan ASÍ sem kveður á um hvert hámark launahækkana getur orðið. Ekki bara það heldur eru þessir snillingar líka búnir að ákveða hvaða launahækkanir fyrri kjarasamninga skuli dragast frá þeim samningum sem nú eru lausir. Hvernig í himninum getur slíkt staðist frjálsan samningsrétt stéttarfélaganna á Íslandi sem kveðið er á um í lögum um stéttarfélög og vinnudeilur?

Það má líka spyrja sig hvað ef getið hefði verið um í þessu rammasamkomulagi aðila vinnumarkaðarins að allar launahækkanir á næstu árum yrðu frystar? Það er í raun og veru jafn fáránlegt og að ákveða fyrirfram hverjar hámarkslaunahækkanir mega vera að frádregnum einhverjum fyrirfram gefnum launahækkunum fyrri ára.

Formaður fór ítarlega yfir það með forsvarsmönnum launanefndar sveitarfélaga og ríkissáttasemjara að það sem hér væri búið að gerast í svokölluðum SALEK hóp væri klárt brot á lögum um stéttarfélög og vinnudeilur. Í rammasamkomulaginu væri samningsrétturinn fótum troðinn þar sem búið væri að ákveða fyrirfram, án vitneskju stéttarfélagsins, um að 11% skuli koma til frádráttar á því sem um kann að semjast. Ekki bara að það komi til frádráttar heldur er þetta rammasamkomulag líka þannig uppbyggt að það má ekki semja um meira en 32% til ársloka 2018 og það þrátt fyrir að stéttarfélögin séu með frjálsan samningsrétt. Er nokkur furða að helstu forsvarsmenn launagreiðenda á Íslandi skuli fagna þessu samkomulagi eins og enginn sé morgundagurinn?

Á þessari forsendu sem hér hefur verið rakin hefur félagið falið lögmönnum félagsins að láta á það reyna fyrir félagsdómi hvort svokallaður SALEK hópur hafi heimild til að skerða og fótum troða samningsrétt frjálsra stéttarfélaga jafn illilega og kveðið er á um í umræddu rammasamkomulagi. Samkomulagi sem ekki einu sinni hefur farið til atkvæðagreiðslu á meðal almennra félagsmanna Alþýðusambands Íslands. Grundvallaratriðið er það að fulltrúar atvinnulífsins, ríkis og sveitafélaga vísa nú eðlilega í umrætt rammasamkomulag og segjast vera búnir að ganga frá samkomulagi um hverjar launahækkanirnar eiga að vera til ársins 2018. Formaður ítrekar það að þessi vinnubrögð standast enga skoðun, engin lög og eru siðferðislega röng enda er verið að fótum troða lýðræðislegan rétt frjálsra stéttarfélaga til kjarasamningsgerðar.

Lögmenn félagsins eru sammála formanni hvað þessa túlkun varðar og hefur þetta mál verið sett í forgang hjá þeim og vænta má að málinu verði stefnt fyrir félagsdóm innan fárra daga.

Formaður sá sig knúinn til þess í ljósi þess að honum var stillt upp við vegg á grundvelli þessa rammasamkomulags um launahækkanir að slíta þessum viðræðum við launanefnd sveitarfélaga. Enda er það sorglegt til þess að vita að forsvarsmenn Alþýðusambands Íslands skuli vega svo illilega að sjálfstæði sinna eigin stéttarfélaga með þeim hætti sem birtist í þessu rammasamkomulagi aðila vinnumarkaðarins.

Það er óhætt að segja að það gangi mikið á á íslenskum vinnumarkaði um þessar mundir en svokallaður SALEK hópur undirritaði í gær nýtt samkomulag undir yfirskriftinni "betri vinnubrögð, betri árangur." Þetta samkomulag var síðan til umfjöllunar á formannafundi Alþýðusambands Íslands í dag. Það er skemmst frá því að segja að formaður Verkalýðsfélags Akraness ber verulegan kvíðboga fyrir þeirri hugmyndafræði sem liggur á bakvið þetta nýja vinnumarkaðslíkan. Vinnumarkaðslíkan sem byggist á því sem gerist á hinum Norðurlöndunum en talað er um að sett verði á laggirnar svokallað þjóðhagsráð aðila vinnumarkaðarins sem muni hafa það hlutverk að meta í hvert sinn sem kjarasamningar eru lausir hvert svigrúm til launahækkana sé.

Það er vonlaust að ætla sér að taka einn þátt út úr norræna vinnumarkaðslíkaninu og heimfæra það yfir á íslenskt fyrirkomulag eins og þann þátt er lýtur að þjóðhagsráðinu. Ef að menn ætla að hverfa til norræna módelsins þá verður að taka alla þá þætti sem eru inni í því módeli og nægir að nefna í því samhengi að launamunur á milli Norðurlandanna og Íslands er í kringum 30-60%. Það er ekkert verið að tala um í þessu nýja vinnumarkaðslíkani að jafna þennan mun, það er verið að tala um að semja um afar hóflegar launahækkanir í anda þess svigrúms sem þjóðhagsráð mun komast að en það svigrúm verður mjög líklega í anda þess sem Seðlabankinn, Samtök atvinnulífsins og fjármálaráðuneytið hafa ætíð komist að þegar samningar eru lausir. Nánast undantekningalaust hafa þeir talað um að svigrúmið sé 3-3,5%. Formaður óttast það að ef þetta vinnumarkaðslíkan verður að veruleika þá sé búið að hlekkja íslenskt launafólk við samræmda láglaunastefnu og ekki verði heimilt að taka tillit til sterkrar stöðu einstaka atvinnugreina og fyrirtækja þegar kemur að mótun kröfugerðar. Semsagt, ekki megi sækja aukna hlutdeild til fyrirtækja sem skila milljörðum eða jafnvel tugum milljarða í hagnað því allir eigi að hlíta því sem þjóðhagsráð ákveður á hverjum tíma fyrir sig.

Það kom fram á formannafundi ASÍ áðan að það er ljóst að samningsréttur stéttarfélaganna verður skertur ef þetta nýja vinnumarkaðslíkan verður að veruleika. Eins og áður sagði þá er ekki nóg að taka einn þátt upp sem tengist norræna módelinu, það þarf að horfa til margra þátta, ekki bara þess mikla launamunar sem er á milli Norðurlandanna og Íslands hvað laun varðar heldur einnig þátta eins og þeirra sem tengjast vöxtum, verðtryggingu og öðru er viðkemur húsnæðismálum neytenda. Svo ekki sé talað um kostnaðarhlutdeild í heilbrigðisþjónustunni.

Já, það er ekki gott að taka einungis þann þátt út þar sem íslensku launafólki verða skammtaðar launahækkanir af hópi aðila sem sitja í svokölluðu þjóðhagsráði á sama tíma og laun margra launamanna duga vart fyrir framfærsluviðmiðum sem hið opinbera hefur gefið út. Formaður biður allt launafólk að fylgjast vel með umræðunni og reyna að tryggja með afgerandi hætti að hér sé ekki verið að skerða samningsrétt stéttarfélaganna, samningsrétt sem gerir meðal annars mögulegt að sækja á atvinnugreinar sem hafa skilað góðri afkomu og eru vel aflögufærar til að bæta kjör sinna starfsmanna. Það liggur fyrir að ef Verkalýðsfélag Akraness hefði fylgt eftir samræmdu launastefnunni sem var fyrst mótuð 2011 þá væru laun starfsmanna í stóriðjunum á Grundartanga 1 milljón króna lakari á ársgrundvelli en þau eru í dag. Og það er þetta sem Verkalýðsfélag Akraness hræðist innilega enda byggist hræðslan á því að verða hlekkjuð við samræmda láglaunastefnu næstu áratugina. Formaður er svosem ekki hissa þó fulltrúar Samtaka atvinnulífsins, stjórnvalda, sveitarfélaga og annarra hagsmunaaðila atvinnulífsins skuli fagna þessu samkomulagi enda er það og verður að mati formanns á kostnað íslensks launafólks.