Sjómannadeild Verkalýðsfélags Akraness boðar sjómenn til fundar í dag klukkan 14:00 á Gamla kaupfélaginu. 

Fundarefnið er nýgerður kjarasamningur Sjómannasambands Íslands við Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi.

Það hefur ekki farið framhjá mörgum að umtalsverðar gremju gætir á meðal sjómanna með nýgerðan kjarasamning. Það er mikilvægt að sjómenn mæti á fundinn þar sem farið verður yfir samninginn og þá gremju sem ríkir hjá sjómönnum.

Í gærkveldi var undirritaður nýr kjarasamningur milli Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi og Sjómannasambands Íslands en Sjómannasambandið hefur farið með samningsumboðið fyrir hönd Verkalýðsfélags Akraness í þessum kjaraviðræðum.

Kjarasamninginn má finna hér.

Kynningu á nýjum kjarasamningi má finna hér.

Eins og fram hefur komið hér á heimasíðunni þá hófst verkfall hjá sjómönnum fimmtudaginn 10. nóvember en sjómenn hafa verið samningslausir frá 1. janúar 2011 og því var eðlilega farið að gæta verulegrar óþreyju hjá sjómönnum um að ná fram sanngjörnum kjarasamningi.

Helstu baráttumál sjómanna í þessum samningaviðræðum voru m.a. þessi:

- Verðlagsmálin
- Nýsmíðaálagið
- Hækkun á fatapeningum
- Mönnunarmál á uppsjávarskipum og ísfisktogurum

Það þarf ekkert að fara í grafgötur með það að þessar kjaraviðræður voru gríðarlega erfiðar enda bar mikið á milli oft á tíðum.

Helstu atriði sem náðust í þessum samningi voru þau að kauptrygging hækkar um rétt rúm 23% og verður kauptrygging háseta frá 1. nóvember 2016 kr. 288.168 og hjá matsveini, neta- og bátsmanni kr. 360.210.

Eins flestir sjómenn vita þá hefur kauptryggingin frekar lítið að segja enda kemur sjaldan til þess að greiða þurfi einungis kauptryggingu. Hins vegar er rétt að geta þess að því miður hafa sumar útgerðir reynt að koma sér hjá því að greiða kauptryggingu þegar það á við, eins og þegar skip þurfa að fara í viðhald og slipptöku. En slík framkoma útgerðamanna er óþolandi með öllu enda ber útgerðum að greiða kauptryggingu ef skip stoppa vegna t.d. slipptöku. Það er rétt að árétta að gefnu tilefni að útgerðarmönnum ber skylda til að bjóða skipverjum vinnu um þegar skip fer í slipp og ef skipverjar afþakka vinnu á meðan eiga þeir ekki rétt á kauptryggingu. Að öðrum kosti ber útgerðamönnum að greiða kauptryggingu vegna slipptöku.

Verðalagsmálin voru eitt af stóru málunum í þessum kjaraviðræðum og vildu sjómenn að fiskverð á botnfiski yrði fært nær markaðsverði. En í þessum samningi var samið um það markmið að fiskverð miðist að jafnaði við 80% af vegnu meðalverði á grundvelli magns síðastliðinna þriggja mánaða á innlendum fiskmarkaði. En með þessu ákvæði telja menn að verið sé að færa fiskverð mun nær markaðsverði á fiskmörkuðum heldur en áður var.

Einnig er tekið á verðlagningu á uppsjávarskipum en þar hefur að mati sjómanna verið mikil brotlöm á undanförnum árum enda hafa útgerðamenn oft á tíðum ákveðið einhliða hvert fiskverð á uppsjávarafurðum eigi að vera og ekki uppfyllt framkvæmd kjarasamninga með því að viðhafa leynilega kosningu um fiskverð eins og kveðið er á um í kjarasamningi. En slíkt framferði þeirra útgerða sem slíkt gera er ólíðandi og verður alls ekki liðið framvegis.

Það á að stórauka samræmda upplýsingagjöf um afurðaverð á uppsjávarafurðum til að hægt sé að ákvarða rétt verð á uppsjávarafla til áhafnar.  Við upphaf vertíðar í loðnu, kolmunna, makríl og síld, skulu fulltrúar útgerða halda fund með fulltrúum sjómanna sem eru í úrskurðarnefnd sjómanna og útvegsmanna og starfsmönnum Verðlagsstofu skiptaverðs þar sem fulltrúum sjómanna verða veittar upplýsingar um það afurðaverð sem útgerð mun fá á erlendum mörkuðum fyrir sínar afurðir.  Þetta á að gefa fulltrúum sjómanna betri sýn á það hvað sé rétt fiskverð til sjómanna.

Skýrt er kveðið á í samningum að útgerðarmaður og áhöfn skulu gera sín í milli samning um fiskverð, þegar útgerð selur afla til eigin vinnslu, þ.e.a.s. í viðskiptum milli skyldra aðila. Til að slíkur samningur öðlist gildi, skal hann staðfestur í leynilegri atkvæðagreiðslu áhafnar og að því loknu undirritaður af fulltrúum áhafnar og útgerðar. Bara þannig að það sé á hreinu þá mun Sjómannasambandið alls ekki undir nokkrum kringumstæðum líða það að útgerðamenn uppfylli ekki þetta ákvæði kjarasamningsins.

Eitt mál sem brann mikið á sjómönnum var svokallað nýsmíðaálag sem sett var á fyrir 14 árum en með nýsmíðaálaginu geta sjómenn þurft að greiða allt að 10% í 7 ár. Samið var um að nýsmíðaálagið myndi fara út á jafn löngum tíma og það hefur verið í gildi, eða á 14 árum. Hins vegar er rétt að geta þess að í sumum tilfellum uppfylla útgerðir ekki ákvæðið til að mega nota nýsmíðaálagið enda þarf skip að auka aflaverðmætið sitt töluvert til að nýsmíðaálagið taki gildi. En vissulega er þetta nýsmíðaálag að bitna á sumum sjómönnum í dag.

Fatagreiðslur til sjómanna  voru líka deiluefni enda umtalsverður kostnaður sem sjómenn þurfa að reiða fram vegna hlífðarfatakaupa. En í þessum samningi hækka fatapeningar um 130% og verða hjá undirmönnum 11.400 á mánuði. Hjá dekkmönnum á frystitogurum verða fatapeningar 14.900 og hækka líka um 130%.

Í þessum viðræðum voru mönnunarmál á uppsjávarskipum og ísfisktogurum mikið deilumál, en sjómenn telja að sú fækkun sem átt hefur sér stað t.d. á uppsjávarskipunum sé farin að ógna öryggi sjómanna við sín störf m.a. vegna brota á hvíldartíma. Því var samið um það að framkvæma athugun á mönnun og hvíldartíma í íslenska fiskiskipaflotanum. Lögð skal áhersla á að setja athugun á uppsjávarskipum í forgang og kynna samningsaðilum niðurstöðu þeirrar könnunar. Skipaður verður starfshópur til að gera þessa könnun og verður hann skipaður þremur fulltrúum tilnefndum af Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi og þremur fulltrúum tilnefndum sameiginlega af Sjómannasambandi Íslands. Starfshópurinn skal hefja störf við undirritun kjarasamningsins og miða við að hafa lokið störfum sínum fyrir lok árs 2017.             Ef það verður niðurstaða starfshópsins að fækkun sjómanna hafi leitt til þess að öryggi þeirra sé ógnað eins og sjómenn telja, þá mun það eðlilega leiða til þess að útgerðin verður að bregðast við því með einum eða öðrum hætti t.d. með því að fjölga á skipunum. Á meðan þessi starfshópur er að störfum verður skiptaprósentan hækkuð þar sem 8 eru í áhöfn um 0,55%.

Það er morgunljóst að þetta hafa verið gríðarlega erfiðar kjaraviðræður enda hefur ríkt mikil gremja á meðal sjómanna yfir því að hafa verið samningslausir frá 1. janúar 2011 og því til viðbótar hafa kjör sjómanna lækkað mikið á liðnum misserum vegna lækkunar á afurðaverði og styrkingu á íslensku krónunni.

Hins vegar gildir það í þessum kjarasamningum sem og í öðrum að það eru sjómennirnir sem hafa síðasta orðið enda þarf að kjósa um þennan samning og ef sjómenn eru sáttir segja þeir já en ef menn eru ósáttir þá segja þeir nei. Þannig virkar íslenskur vinnumarkaður að launafólk á blessunarlega alltaf síðasta orðið!      

Eins og fram hefur komið í fréttum þá slitnaði upp á viðræðum Sjómannasambands Íslands við Samtök fyrirækja í sjávarútvegi í gærkvöldi og því skall á verkfall sjómanna klukkan 23:00 það sama kvöld.

Verkalýðsfélag Akraness hefur mikilla hagsmuna að gæta hér, enda er félagið með um 100 sjómenn í sínu félagi, en flestir þeirra starfa á skipum HB Granda. Þessu til viðbótar getur verkfallið haft áhrif á hátt í 300 félagsmenn sem starfa í fiskvinnslu.

Það er ósköp eðlilegt að töluverð harka sé í þessum kjaraviðræðum, enda hafa sjómenn verið kjarasamningslausir frá 1. janúar 2011. En eðli málsins samkvæmt er slíkt algjörlega óviðunandi. Og krafa sjómanna er skýr, það er að ná viðunandi samningi þar sem gengið er að þeirra helstu kröfum er lúta að þeirra réttindum og kjörum. Samkvæmt þeim upplýsingum sem formaður VLFA hefur aflað sér náðu samninganefndir viðunandi niðurstöðu í nokkrum málum sem djúpur ágreiningur hefur verið um, áður en upp úr viðræðunum slitnaði, en þau mál eru:

• Verðlagsmál 80% af fiskmarkaðsverði
• Nýsmíðaálag, en tillaga var um að það myndi fjara út á jafnlöngum tíma og það hefur verið við lýði
• Kauptrygging hækki umtalsvert
• Bættur orlofsréttur
• Ákvæði um sundurliðun á fjarskiptakostnaði sjómanna komi inn

Það eru hins vegar mál sem ennþá standa útaf og það sem viðræðurnar strönduðu á voru mönnunarmál á uppsjávarskipunum meðal annars. En það hefur verið skoðun sjómanna og stéttarfélaganna að sú fækkun sem hefur átt sér stað á þessum skipum sé farin að ógna illilega öryggi þeirra um borð í skipunum. Þetta er mál sem er mjög mikilvægt að finnist lausn á, því það er ekki hægt að láta það átölulaust að fækkun skipverja um borð í skipum stefni öryggi þeirra í tvísýnu.

Formaður ber von í brjósti um að á þessu finnist lausn sem báðir aðilar geti verið ásáttir um, en fyrst verða menn að vera sammála um að þessi mikla fækkun sé að leiða til þess að áðurnefndu öryggi skipverja sé stefnt í hættu. Sjómenn og stéttarfélögin eru eins og áður sagði ekki í neinum vafa um að svo sé.

Síðan er gríðarlega mikilvægt að ákvörðun um verðmyndun á uppsjávarafla sé hafin yfir allan vafa, en því miður hafa sumir útgerðarmenn ekki hagað sér með eðlilegum hætti þegar ákvörðun hefur verið tekin um verð á uppsjávarafla. Sem dæmi þá hafa útgerðir í sumum tilfellum ákveðið einhliða hvert verðið eigi að vera og það þrátt fyrir skýrt sé kveðið á um það í kjarasamningum að sjómenn kjósi um það hvort þeir séu sáttir við það verð sem útgerðin er tilbúin að greiða. Þetta framferði útgerða hefur valdið skipverjum á uppsjávarskipum eðlilega mikilli gremju, og því mikilvægt að á þessu máli sé tekið í þeim kjarasamningi sem nú er verið að vinna að.

Einnig þarf að hækka fatapeninga handa sjómönnum, en ekki var komið endanleg niðurstaða í það mál þegar uppúr slitnaði og einnig var krafa frá stéttarfélögunum um að sjómenn nytu þeirra sjálfsögðu réttinda eins og annað launafólk hér á landi að fá orlofs- og desemberuppbætur. Það er mikilvægt að menn setjist niður sem fyrst og reyni að finna flöt á þessum atriðum sem útaf standa. Hagsmunir okkar allra eru í húfi, enda græðir enginn á langtímaverkfalli og því ábyrgð okkar mikil að finna viðunandi lausn, en sú lausn þarf að vera með þeim hætti að sjómenn geti við unað.

Það er nokkuð algengt að hin ýmsu félaga- og góðgerðasamtök óski eftir að formaður Verkalýðsfélags Akraness komi og haldi erindi um verkalýðshreyfinguna og þá hagsmunabaráttu sem VLFA stendur fyrir á hverjum degi.

Í gær hélt formaður erindi fyrir svokallaða Heiðurmenn SÁÁ að Efstaleiti 7 en það er hópur manna sem hittist annan hvern fimmtudag.  Áður en formaður hélt sitt erindi þá var farið yfir sögu SÁÁ og þá starfsemi sem þar er innt af hendi.

Það er algerlaga morgunljóst að það er verið að vinna gjörsamlega frábært starf hjá SÁÁ við að hjálpa fólki sem haldið er þeim slæma sjúkdómi sem alkóhólmisti er. Það þarf ekkert að fara í grafgötur með það að SÁÁ er búið að bjarga svo mörgum mannslífum með sinni starfsemi í gegnum árin og áratugina að þeim verður seint þakkað nægilega fyrir það. Fram kom í ræðu frá starfsmanni SÁÁ að Verkalýðsfélag Akraness væri eina stéttarfélagið á Íslandi sem hefði stutt SÁÁ fjárhagslega.

Formaður byrjaði erindi sitt á þakka fyrir að hafa verið boðið og einnig þakkaði hann fyrir frábært starf sem unnið væri af hálfu SÁÁ enda eru fáar fjölskyldur sem eiga ekki einhvern ættingja eða vin sem hefur glímt við áfengis- eða fíkniefnavandamál. Formaður sagði líka að honum fyndist það undarlegt og hálf skammarlegt að Verkalýðsfélag Akraness væri eina stéttarfélagið sem hafi veitt SÁÁ fjárhagslegan stuðning.

Í erindi sínu fór formaður yfir mikilvægi stéttarfélaganna og nefndi sem dæmi að frá því ný stjórn tók við Verklýðsfélagi Akraness árið 2004 hafi félagið innheimt uppundir 400 milljónir vegna hina ýmsu kjarasamningsbrota á félagsmönnum. Hann kom líka að því að barátta fyrir bættum hag félagsmanna lykki aldrei og sem dæmi þá er VLFA með 4 mál fyrir dómstólum þar sem verið er að láta reyna á réttindi félagsmanna.

Formaður fór líka yfir það að verkalýðsbarátta er lýðheilsumál og sagði hann að þegar lágtekjufólk nær ekki að framfleyta sér og börnum sínum þá getur það eðlilega leitt til kvíða, þunglyndis og annarrar andlegrar vanlíðunar. Því miður erum við núna með lágmarkslaun og launataxta fyrir verkafólk sem ekki duga fyrir þeim framfærsluviðmiðum sem hið opinbera hefur gefið út og til að verkafólk geti haldið mannlegri reisn. Á þessari forsendu er stéttarfélagsbarátta m.a. lýðheilsumál!

Það var mjög ánægjulegt að hitta þessa Heiðursmenn SÁÁ og var ekki annað á þeim að heyra en þeir væru mjög ánægðir með erindi formanns.