Eins og fram hefur komið í fjölmiðlum á undanförnum dögum þá bera nokkrir starfsmenn sem hafa starfað hjá Norðuráli fyrirtækið þungum sökum. Sökum sem byggja á því að fyrirtækið sé að segja starfsfólki upp störfum eftir mjög langan starfsaldur og jafnvel án þess að fólk hafi fengið áminningar áður. Það eru því miður líka dæmi þess að uppsagnir séu að mati formanns einfaldlega kolrangar og ástæður sem gefnar séu upp standist ekki nokkra skoðun.

Það liggur fyrir að á íslenskum vinnumarkaði geta komið upp atvik sem valda því að segja þarf fólki upp störfum vegna þess að hugsanlega brýtur það af sér í starfi eða sinnir ekki sinni vinnu eins og eðlilegt getur talist. Þetta vitum við að er hluti af íslenskum vinnumarkaði - að fólk sem brýtur af sér eða mætir seint og illa til vinnu getur átt von á því að verða sagt upp störfum. Við slíku er oft lítið hægt að segja eða gera enda er vinnulöggjöfin þannig að fyrirtæki hafa heimild til að ráða og reka fólk svo framarlega sem uppsagnarákvæði kjarasamninga eru virt.

Hinsvegar er það grafalvarlegt þegar fyrirtæki segja upp starfsfólki jafnvel vegna afar lítillar ástæðu eða jafnvel án þess að nokkur ástæða sé til. Það er dauðans alvara þegar fyrirtæki grípa til þess að segja upp fólki enda getur það haft gríðarlegar afleiðingar fyrir þann sem fyrir slíku verður. Það er ekki bara að fólk missi lífsviðurværi sitt heldur getur höggið við það að lenda í uppsögn leitt til andlegs niðurbrots fyrir þann sem fyrir slíku verður. Það liggur til dæmis fyrir að starfsmaður sem verður fyrir atvinnumissi skorar mjög hátt í þáttum er valda angist, kvíða og aukinni streitu samkvæmt rannsóknum. Formaður þekkir slík dæmi og því er það lágmarks krafa sem hægt er að gera til stjórnenda fyrirtækja að vanda sig afar vel þegar kemur að því að segja upp starfsfólki. Það er líka algert lágmark að fólki sé gefinn kostur á að bæta sitt ráð því það er óþolandi með öllu þegar við fáum inn á borð til okkar uppsagnir þar sem ekki liggja einu sinni fyrir skriflegar áminningar.

Eins og áður sagði hefur mikið verið fjallað um uppsagnir og harðneskjulega óttastjórnun í Norðuráli í fjölmiðlum að undanförnu. Því miður eru dæmi til þess að uppsagnir í Norðuráli hafa verið framkvæmdar þannig að þær standist ekki nokkra skoðun, það er því miður sorgleg staðreynd.

Það vita það allir sem vita vilja að fá stéttarfélög á Íslandi reyna að verja réttindi sinna félagsmanna eins mikið og VLFA. Formaður hefur gert mjög alvarlegar athugasemdir við nokkrar uppsagnir á liðnum misserum og árum við forsvarsmenn Norðuráls. Formaður hefur oft fundað um þessar uppsagnir og komið mjög hörðum mótmælum á framfæri ekki bara á fundum heldur líka í formi bréfaskrifta. Öll þessi samskipti sýna að félagið er tilbúið að vaða eld og brennistein til að verja atvinnuöryggi og velferð sinna félagsmanna.

Það er morgunljóst að því miður eru dæmi til þar sem uppsagnir í Norðuráli standast ekki skoðun og það þýðir ekkert fyrir stjórnendur fyrirtækisins að haga sér eins og strútar og stinga höfðinu í sandinn hvað það varðar. Stjórnendur eiga að læra að hlusta á þær ábendingar sem fram koma því harðneskjuleg óttastjórnun er alls ekki til þess fallin að fá það besta út úr hverjum starfsmanni.

Formaður vill taka það skýrt fram að það er fullt af flottum stjórnendum í Norðuráli sem koma fram við starfsmenn af mannúð, virðingu og sanngirni en því miður gildir það ekki um alla og á því verður að taka. Það er hlutverk Verkalýðsfélags Akraness að standa vörð um velferð sinna félagsmanna og verja þeirra atvinnuöryggi þegar vegið er að þeim að ósekju og það hefur félagið ætíð reynt að gera.  Stóra vandamálið liggur í vinnulöggjöfinni þar sem fyrirtæki hafa vald til að segja fólki upp svo framarlega sem uppsagnarákvæði kjarasamninga séu virt. Formaður telur að þessu þurfi að breyta þannig í vinnulöggjöfinni að fyrirtæki geti alls ekki sagt flekklausu starfsfólki upp störfum jafnvel fólki með tugi ára í starfsreynslu.

Það er svo sorglegt þegar starfsmanni er sagt upp störfum og greiddur er uppsagnarfrestur að lítið sé hægt að gera vegna þess að vinnulöggjöfin geri ráð fyrir að fyrirtæki geti sagt öllum þeim upp störfum sem þau kjósa að segja upp. Formaður gerir sér algerlega gein fyrir að fyrirtæki þurfa að geta sagt upp starfsfólki sem brýtur af sér í starfi en gerir þá lágmarkskröfu að ekki séu framkvæmdar uppsagnir sem standast ekki skoðun eins og dæmi eru um hjá Norðuráli á liðnum misserum.

Verkalýðsfélag Akraness er með eina slíka uppsögn inni á borði hjá sér núna en það er uppsögn sem laut að vinnuslysi þar sem starfsmanninum var sagt upp störfum vegna þess að hann átti að hafa verið valdur að slysinu en síðar kom í ljós að búnaður þess krana sem hann stjórnaði var bilaður.  Fyrirtækið sagði viðkomandi upp störfum  og sendi einnig frá sér fréttatilkynningu strax eftir slysið um að kraninn hafi verið í lagi en rannsókn Vinnueftirlitsins leiddi síðan í ljós að það var rangt því kraninn var bilaður. Félagið hefur ítrekað reynt að leysa málið í sátt þannig að fyrirtækið viðurkenni sín mistök og greiði umræddum manni miskabætur vegna þeirrar sálarangistar sem hann þurfti að þola vegna þeirra ásakana sem bornar voru á hann.  Engar slíkar viðræður hafa borið árangur hingað til en málið er í lögfræðilegri meðferð hjá lögmanni félagsins.  Það er hins vega ljóst að ef ekki næst sátt í þessu máli mun Verkalýðsfélag Akraness stefna Norðuráli fyrir dómstóla þar sem krafist verður miskabóta vegna þess að á starfsmanninn voru bornar þungar sakir um að bera einn ábyrgð á slysinu sem ekki reyndist rétt eins og fram kemur í skýrslu Vinnueftirlitsins.

Norðurál og reyndar öll fyrirtæki þurfa að koma fram við sitt starfsfólk að virðingu og sanngirni og læra að viðurkenna þegar mistök eru gerð en því miður hefur stjórnendum Norðuráls á Grundartanga reynst erfitt að viðurkenna mistök og er það miður.

Verkalýðsfélag Akraness ætlar ekki og mun ekki gefa neinn afslátt af því að verja réttindi og velferð sinna félagsmanna. Sem dæmi þá er VLFA með 5 mál fyrir dómstólum þar sem verið er að verja réttindi okkar félagsmanna. Formaður efast um að nokkurt stéttarfélag sé með jafn mörg mál inni í dómskerfinu eins og VLFA.  Bara á síðasta ári vann VLFA tvö dómsmál gagnvart Norðuráli sem skilaði þeim sem heyrðu undir dóminn 30 milljónum.

Það er svo sorglegt að alltof margir starfsmenn Norðuráls upplifa harðneskjulega óttastjórnun á sínum vinnustað en stjórendur fyrirtækisins virðast alls ekki vera tilbúnir að viðurkenna að svo sé þrátt fyrir það blasi við að svo sé.  Hræðsluóróðurinn sem er rekin á vinnustaðnum gerir það að verkum að sumir starfsmenn þora alls ekki að tjá sína skoðun með þeim krafti sem þyrfti og formaður skilur það mjög vel.  Enda eru starfsmenn hræddir um að missa lífsviðurværi sitt ef þeir tjá sig þannig að þeir gagnrýni stjórnunarhætti fyrirtækisins.

Eins og fram hefur komið hér á heimasíðunni þá átti formaður fund með framkvæmdastjóra Norðuráls í morgun og á þeim fundi fór hann yfir öll þessi mál og krafðist þess að Verkalýðsfélag Akraness og forsvarsmenn Norðuráls færu í þá vinnu að greina og finna út hvað það er nákvæmlega sem orsakar það að of mörgum starfsmönnum líður ekki vel í vinnunni.  Lagði formaður til að VLFA myndi koma að því að greina hvort eitthvað væri hæft í þeim alvarlegu ásöknum hvað slæma stjórnunarhætti varðar en því miður hafnaði framkvæmdastjóri Norðuráls aðkomu félagsins að þeirri vinnu!

Þetta á að vera sameiginlegt verkefni, að finna rót vandans og gera vinnustaðinn svo góðan að öllum líði vel og óttist ekki að koma til vinnu.

Það er líka mikilvægt að það komi skýrt fram að fyrirtækið hefur líka gert margt mjög gott fyrir marga starfsmenn. Sem dæmi þá liggur fyrir að þegar fólk lendir í miklum áföllum bæði persónulega eða í sinni fjölskyldu þá hefur fyrirtækið oft hjálpað til. Það er mikilvægt að halda því góða sem gert er líka til haga og því er svo sorglegt þegar það slæma yfirtekur allt það sem vel er gert.

Formaður sagði í morgun að það verður ekki hjá því komist að fara í algera greiningu á líðan starfsmanna, greiningu sem hafin er yfir allan vafa og formaður lagði til að þegar sú greining eða könnun yrði gerð þá fengi formaður VLFA að taka þátt í henni þannig að við getum komist að því hvað er að og hvað þarf að lagfæra.

Ég veit að margir starfsmenn eru stoltir af sínu fyrirtæki og vilja því allt það besta og því er mikilvægt að við tökum öll höndum saman um að gera Norðurál að enn betri vinnustað en nú er og við höfum full tækifæri til slíks og nægir að nefna í því samhengi að hvergi eru launakjör betri hjá ófaglærðu starfsfólki en hjá Norðuráli þótt alltaf megi gera betur í þeim efnum. En aðalmálið er að velferð starfsmanna sé tryggð og öllum líði vel og VLFA mun halda áfram að vinna að því að svo verði.

6. þingi Starfsgreinasambands Íslands sem haldið var á Selfossi daganna 11. til 12. október lauk í gær.  Það má segja að það hafi verið hálfgerð lognmolla yfir þessu þingi að því undanskildu að hart var tekist á um svokallaða tilgreinda séreign.

Því miður hefur nánast engin kynning farið fram um þessa tilgreindu séreign enda var einungis fámennur hópur innan ASÍ sem samdi um hana við Samtök atvinnulífsins. En þessu til viðbótar þá liggur fyrir að ASÍ og SA hafa unnið að því að fá lögum nr. 129/1997 breytt þannig að launafólki verði gert skylt að leggja þessa tilgreindu séreign einungis inn hjá lífeyrissjóðunum og einnig sem er gjörsamlega stórundarlegt að hún verði skerðingarhæf frá greiðslum frá Tryggingastofnun.

Með öðrum orðum ASÍ og SA hafa unnið að því að fá lögum breytt þannig að öllu launafólki sé skylt að leggja þessa tilgreindu séreign einungis inn hjá lífeyrissjóðunum og megi því ekki velja sér annan vörsluaðila.

Eins og áður sagði hefur engin kynning farið fram á meðal launafólks enda hefur fámenn klíka innan ASÍ deilt og drottnað í þessu máli án þess að bera neitt undir hinn almenna félagsmann.

Það var gjörsamlega óskiljanlegt að hlusta á suma forystumenn innan verkalýðshreyfingarinnar tala með því á þingi SGS á Selfossi að þessi svokallaða tilgreinda séreign ætti og þyrfti að vera skerðingarhæf frá Tryggingastofnun og einnig að allar þessar greiðslur yrðu að fara inn til lífeyrissjóðanna.

Formaður félagsins spurði á þinginu hagsmuni hverra forysta ASÍ sé að verja í þessu máli því það er morgunljóst að ekki er verið að verja hagsmuni launafólks með því að semja um nýja tegund af séreignarsparnaði sem mun leiða til þess að launafólk muni skerða greiðslur sínar frá Tryggingastofnun þegar það hefur töku lífeyris. En eins og allir vita þá eru það skerðingar frá TR sem hafa m.a. valdið því að ávinningur launafólks af því að greiða í lífeyrissjóð er því miður oft á tíðum sáralítill.

Þessu mótmælti formaður Verkalýðsfélags Akraness harðlega á þinginu og lagði fram ályktun sem kveður á um að þingið hafni öllum hugmyndum að lagabreytingum sem leiði til þess að svokölluð tilgreind séreign verði skerðingarhæf frá greiðslum frá Tryggingastofnun.

Miklar umræður urðu um þessa ályktun og voru nokkrir forystumenn verkalýðshreyfingarinnar sem fundu henni allt til foráttu en það kom fram breytingartillaga sem var á endanum samþykkt en hún hljóðar svona:

„6. þing Starfsgreinasambands Íslands haldið 11. til 12. október 2017 hafnar alfarið öllum hugmyndum að lagabreytingum á lögum nr. 129/1997 sem gera allar lífeyrisgreiðslur skerðingarhæfar frá greiðslum frá Tryggingastofnun ríkisins.“

Þessa tillögu gátu þingfulltrúar Verkalýðsfélags Akraness stutt enda kemur hún algerlega í veg fyrir að forysta ASÍ geti unnið áfram að því að kalla eftir lagabreytingum sem leiða til þess að tilgreinda séreignin verði skerðingarhæf. 

Formaður telur þetta gríðarlegan sigur fyrir allt launafólk enda verkefni verkalýðshreyfingarinnar að draga úr skerðingum frá greiðslum frá Tryggingastofnun en ekki auka þær skerðingar.

Nú liggur fyrir að SGS sem er stærsta landssamband innan ASÍ hefur ályktað að það hafni alfarið öllum hugmyndum að lagabreytingum á lögum nr. 129/1997 sem gera allar lífeyrisgreiðslur skerðingarhæfar frá greiðslum frá Tryggingastofnun ríkisins.  Því er ljóst að ASÍ mun ekki geta haldið áfram að vinna að þessum lagabreytingum á þessum grunni, svo mikið er víst.