Fræðsluátak framlengt til ársloka!

Kosning um verkfallsaðgerðir 

Kæru félagsmenn Verkalýðsfélags Akraness sem starfið hjá Norðuráli athugið. 

Verkalýðsfélag Akraness hefur ákveðið að endurtaka kosningu um verkfall sem framkvæmd var í júlí og var samþykkt með 97% atkvæða þeirra sem greiddu atkvæði.  Þessi ákvörðun er tekin vegna þess að Norðurál kaus að beita fyrir sér lagaklækjum sem byggist á því að þeir telja ykkur ekki hafa heimild til að fara í yfirvinnubann frá og með 1. september. 

Þegar krafa frá lögmanni Norðuráls barst var ljóst að Verkalýðsfélag Akraness hefur ekki í hyggju að taka þátt í lagaklækjum fyrirtækisins sem hefur það markmið að tefja og torvelda þær takmörkuðu verkfallsheimildir sem starfsmenn Norðuráls hafa.  Í ljósi þess ákvað félagið að aflýsa þeim vinnustöðvununum sem kosið var um í júlí til að forðast þessa lagaklæki. 

Hins vegar hefur félagið ákveðið eins og áður sagði að endurtaka kosninguna og verður kosningin með rafrænum hætti, kosið verður um verkfall sem hefst á miðnætti 1. desember ef ekki semst fyrir þann tíma.  Framkvæmd verkfallsins  byggist á  grein 8.11.2 í kjarasamningi félagsins við Norðurál. 

Kosningin hefst á hádegi þriðjudaginn 25. ágúst og mun standa til klukkan 12 mánudaginn 31. ágúst.  Hægt verður að kjósa með því að fara á heimasíðu Verkalýðsfélags Akraness www.vlfa.is og þar verður linkur á forsíðunni sem mun bera heitið „Kosning Norðurál“.
Félagsmenn smella á linkinn og skrá sig inn með rafrænum skilríkjum og þá er hægt að kjósa. 

Stöndum saman! Oft hefur verið þörf en nú er nauðsyn! 

Virðingarfyllst, 

__________________________________________ 

Vilhjálmur Birgisson, formaður Verkalýðsfélags Akraness  

Það er óhætt að segja að vanvirðingin hjá forsvarsmönnum Norðuráls og Samtökum atvinnulífsins er algert, en í gær barst Verkalýðsfélagi Akraness bréf frá lögmanni Samtaka atvinnulífsins sem sent var fyrir hönd Norðuráls.

Í því bréfi er skorað á VLFA að aflýsa yfirvinnubanni sem kosið var um og samþykkt með 97% þeirra sem greiddu atkvæði, en yfirvinnubannið átti að hefjast 1. september nk. Ástæðan er sú að árið 1998 var á óskiljanlegan hátt samið um að starfsmenn Norðuráls ættu ekki verkfallsrétt eins og allt íslenskt launafólk. Árið 2005 tókst Verkalýðsfélagi Akraness hins vegar að ná inn verkfallsrétti eftir mikla baráttu við fyrirtækið, en sá verkfallsréttur er samt háður takmörkunum sem er m.a. fólgið í því að ekki er hægt að boða verkfall fyrr en eftir þrjá mánuði frá því kjarasamningur rann út og eftir það þarf að tilkynna verkfallsaðgerðir með 3 mánaða fyrirvara.

Þessar takmarkanir á verkfallsréttinum voru áfangasigur á sínum tíma en það datt ekki nokkrum manni til hugar að starfsmenn Norðuráls hefðu ekki rétt til að boða til yfirvinnubanns á tilfallandi yfirvinnu. En núna ætlar Norðurál sem hefur notið þeirra sérréttinda að hafa kjarasamning sem hefur mun skemmri verkfallsrétt en aðrir launamenn að beita fyrir sé lagaklækjum til að koma í veg fyrir boðað yfirvinnubann starfsmanna allt með það að markmiði að tefja aðgerðir starfsmanna.

Hugsið ykkur Norðurál telur sig hafa heimild til að banna starfsmönnum að hefja yfirvinnubann en eftir ráðfæringar við okkar lögmann þá er niðurstaðan sú að taka ekki þátt í lagaklækjum við Norðurál og leyfa þeim þannig að tefja aðgerðir eins og stefna þeirra er greinilega.

Við höfum því tekið ákvörðun í samráði við okkar lögmann að aflýsa yfirvinnubanninu og verkfallinu sem átti að hefjast 1 desember. Því það er morgunljóst að forsvarsmenn Norðuráls munu ekki víla fyrir sér að fá verkfallið sem einnig var samþykkt með 97% atkvæða ógilt á þeirri forsendu að kosningar um yfirvinnubannið og verkfallið voru framkvæmdar í einni og sömu kosningunni. Það er ömurlegt að verða vitni að því slag í slag að forsvarsmenn Norðuráls skuli sína starfsmönnum sínum fullkomna fyrirlitningu. Formaður þekkir orðið öll vinnubrögðin hjá þessu fólki og við ætlum ekki að taka þátt í þessum lagaklækjum þeirra til að fótum troða þær takmörkuðu verkfallsaðgerðir sem starfsmenn búa yfir samkvæmt kjarasamningi.

Á þeirri forsendu mun Verkalýðsfélag Akraness hefja nýja rafræna kosningu um verkfall eingöngu byggða á gr. 8.11.2. Þótt VLFA þurfi að hefja nýja kosningu um verkfallsaðgerðir mun það ekki hafa teljandi áhrif að verkfallið hefjast á svipuðum tíma og búið var að samþykkja eða nánar tilgetið í kringum mánaðarmótin nóvember/desember.

Þessi vanvirðing við starfsmenn Norðuráls sem hafa verið samningslausir í hartnær 9 mánuði mun kalla á glerhörð viðbrögð af hálfu Verkalýðsfélags Akraness og VR. Þessi vinnubrögð munu til dæmis kalla á viðbótarkröfu þessara félaga þar sem það verður gert að ófrávíkjanlegri kröfu að starfsmenn Norðuráls njóti sömu verkfallsheimildar án nokkurra takmarkanna eins og nánast allt íslensk launafólk. Norðurál bað um stríð með þessari lágkúru sinni og trúið formanni félagsins að þeir fá stríð!

Ég vil enn og aftur minna á að deila félagsins við Norðurál lýtur að því að Norðurál komi með sömu launabreytingar og um var samið í svokölluðum lífskjarasamningi en þeirri kröfu hafa forsvarsmenn Norðuráls hafnað algerlega og bjóða langt um minna en allur íslenskur vinnumarkaður hefur undirgengist að framkvæma.

Ég vil minna á að þetta öfluga starfsfólk sem hefur tekið þátt í því að skila eigendum Norðuráls um 100 milljörðum í hagnað frá árinu 1998 er ekki að biðja um neitt annað en það sama og allir aðrir hafa fengið.

Forherðing þessarra manna er taumlaus eins og birtist í því þegar starfsmenn ætla að reyna að knýja þessa sanngjörnu launakröfu í gegn með eina vopninu sem launafólk hefur þá koma þessir menn og segja „þið eigið og hafið ekki rétt til að fara í yfirvinnubann eins og allt íslenskt launafólk“.

Formaður ítrekar að þessi vanvirðing gagnvart starfsmönnum ríður ekki við einteyming og ljóst að gera verður ófrávíkjanlega kröfu um að starfsmenn njóti sömu verkfallsréttinda og allur íslenskir launamenn njóta.

Verkalýðsfélag Akraness og VR eru nú þegar byrjuð að undirbúa nýja kosningu til að gefa þessum forhertu aðilum færi á því að tefja og tengja aðgerðir með lagaklækjum og öðrum slíkum aðgerðum.

Félagsmenn munu væntanlega fá kjörgögn í næstu viku þar sem kosið verður um verkfall sem byrjar að öllum líkindum í kringum 1. desember og krafan er skýr sömu launahækkanir og allir aðrir hafa fengið og fullur verkfallsréttur eins allt annað launafólk.

Að lokum vill formaður koma því til skila til félagsmanna sem starfa hjá Norðurál að núna ríður á að sína fulla samstöðu því við getum ekki, ætlum ekki og viljum ekki láta sína okkur svona virðingarleysi.

Í gær var haldinn samningafundur við Norðurál en síðasti samningafundurinn var í byrjun júlímánaðar og því er liðinn einn og hálfur mánuður frá því síðasti samningafundur var haldinn á milli samningsaðila. Rétt er að geta þess að ríkissáttasemjari hélt fundinn á Grand hóteli til að hægt væri að virða tveggja metra regluna og þau sóttvarnarviðmið sem yfirvöld hafa gefið út.

Eins og fram hefur komið hér á heimasíðunni þá rann kjarasamningur milli aðila út um síðustu áramót og eru því að verða liðnir 9 mánuðir frá því kjarasamningur starfsmanna rann út. Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir og fjölmarga samningafundi hefur lítið sem ekkert þokast áfram hvað launalið samningsins varðar.

Á þeirri forsendu sáu Verkalýðsfélag Akraness og VR sig knúna til að láta kjósa um algert yfirvinnubann sem mun hefjast 1. september nk. og verkfall frá og með miðnætti 1. desember. Kosning félagsmanna var algerlega afdráttarlaus en hjá VLFA samþykktu 97% þeirra sem kusu að hefja áður nefndar aðgerðir og 95% hjá VR.

Það kom formanni VLFA svo sem ekkert á óvart að forsvarsmenn NA skyldu mæta á fundinn í gær með sama skilnings- og skeytingarleysið í garð starfsmanna enda orðinn öllu vanur hvað það varðar. Það er hins vegar vanvirðing við starfsmenn Norðuráls sem hafa skilað fyrirtækinu um 100 milljarða í hagnað frá því að fyrirtækið hóf starfsemi að láta það viðgangast að þeir séu búnir að vera samningslausir í tæpa 9 mánuði.

En um hvað snýst deilan? Jú, hún snýst um það að þetta öfluga fyrirtæki sem Norðurál semji við sína starfsmenn um sömu launahækkanir og hagvaxtarauka eins og kveðið er á um í lífskjarasamningum. Takið eftir það er ekkert verið að fara fram á meira en nánast allur íslenskur vinnumarkaður hefur nú þegar undirgengst að gera. Nei, alþjóðlega stórfyrirtækið Norðurál hafnar að taka þátt í því að lífskjarasamningshækkanir gildi fyrir starfsmenn Norðuráls.

Það sorglega í þessu öllu saman er að þeir eru studdir dyggilega af Samtökum atvinnulífsins sem komu að því að barna lífskjarasamninginn með verkalýðshreyfingunni, en núna vilja þeir ekki kannast við króann og haga sér eins og argasti drullusokkur sem fer á sveitaball og barnar konu og vill síðan ekki kannast við getnaðinn!

Rétt er að geta þess að grunnlaun starfsmanna eru hægt og bítandi að sogast niður og í dag er lægsti grunntaxti verkamanns í Norðuráli jafn hár og lægsti taxti verkamanns á hinum almenna vinnumarkaði. Rétt er líka að vekja athygli á því að starfsmaður sem er að byrja í mötuneyti á sjúkrahúsi Akraness er með jafn há grunnlaun og starfsmaður sem hefur starfað í yfir 10 ár í stóriðju.

En eins og allir vita sem hafa unnið í stóriðju þá geta störfin þar verið hættuleg, krefjandi og loftgæði alls ekki þau sömu og gengur og gerist í öðrum störfum.

Norðurál hafnar alfarið að semja í anda lífskjarasamningsins og vill miða launabreytingar við 95% af launavísitölu Hagstofunnar og koma með aukalega handa verkamönnum 2000 kr. fyrir árið 2020 og 3000 kr. fyrir árið 2021 og sú upphæð kemur einungis ef 8 tímavaktakerfi verður að veruleika. Því er alls ekki fast í hendi að sá 3000 kall kæmi til starfsmanna og því ekki hægt að taka hann með.

Norðurál vill gera 5 ára samning þar sem miðað verði síðan við 95% af launavísitölunni á samningstímanum.  Við vitum að launavísitalan var 4,25% í fyrra en Norðurál gerir ráð fyrir að launavísitalan verði 4,58% fyrir árið 2020 og 4% árið 2021. Þetta þýðir að launahækkanir fyrstu þrjú ár samningsins yrðu með eftirfarandi hætti ef forsendur Norðuráls ganga eftir:

• Árið 2020 15.118 kr.
• Árið 2021 14.829 kr.
• Árið 2022 13.664 kr.
• Samtals:   43.611 kr.

Eins og flestir vita þá hækkuðu grunnlaunataxtar verkafólks í lífskjarasamningum með eftirfarandi hætti:

• Árið 2020 24.000 kr.
• Árið 2021 24.000 kr.
• Árið 2022 25.000 kr.
• Samtals:   73.000 kr.

Á þessu sést að Norðurál ætlast til þess að byrjendalaun starfsmanna Norðuráls hækki um 29.389 kr. minna en lífskjarasamningurinn myndi gefa og það er eitthvað sem félagsmenn Verkalýðsfélags Akraness sem starfa hjá Norðuráli geta ekki, vilja ekki og ætla ekki að sætta sig við.

Ríkissáttasemjari hefur boðað til næsta samningafundar 26. ágúst eða 5 dögum áður en allsherjar yfirvinnubann skellur á og því þarf nánast kraftaverk til að forða því og reiknar formaður með löngu yfirvinnubanni og verkfalli í framhaldinu.

Félögin eru að byrja að undirbúa eftirlit með yfirvinnubanninu og eins og staðan er núna er mjög líklegt að félögin VR og VLFA boði alla starfsmenn til fundar fyrir mánaðarmót til að leggja enn frekar línurnar fyrir komandi átök, átök sem byggjast á þeirri sjálfsögðu kröfu að stórfyrirtækið Norðurál hækki laun sinna starfsmanna eins og öll önnur fyrirtæki á íslenskum vinnumarkaði hafa undirgengist að gera. Eitt er víst að Verkalýðsfélag Akraness og VR munu ekki gefa tommu eftir í því að tryggja félagsmönnum sínum sömu launabreytingar og lífskjarasamningurinn kveður á um.

Enda komu formenn VLFA og VR að stórumhluta að því að barna lífskjarasamninginn með Samtökum atvinnulífsins og munu formenn þessara félaga ekki haga sér eins og Samtök atvinnulífsins sem vilja núna ekki kannast við króann og neita að greiða það meðlag sem lífskjarasamningurinn kvað á um að greiða ætti.

Eins og mikið hefur verið fjallað um hér á heimasíðu félagsins þá stefndi Verkalýðsfélag Akraness Hval hf. vegna brota á ráðningarkjörum starfsmanns sem var við störf á hvalavertíðinni 2015.

Krafan fyrir hönd félagsmannsins hljóðaði í heildina upp á rétt rúma eina milljón og byggðist á vertíðinni 2015 en krafan var í fjórum þáttum sem eru eftirfarandi:

• Sérstök greiðsla að upphæð 5.736 kr. fyrir hverja 12 tíma vakt sem getið var um í ráðningarsamningi vegna skerðingar á frítökurétti og vegna ferða til og frá vinnustað.
• Vangreiðsla vegna lágmarkshvíldar
• Vangreiðsla vegna bónuss sem samið var um fyrir fiskvinnslufólk árið 2015
• Vangreiðsla vegna svokallaðs vikulegs frídags.

Málið vannst á báðum dómsstigum en Hæstiréttur staðfesti dóm Héraðsdóms Vesturlands þann 14. júní 2018. Hvalur hf. var dæmdur í Héraðsdómi til að greiða starfsmanninum vegna brota á kjörum sem fram komu í ráðningarsamningi upphæð sem nam rétt rúmum 455 þúsund krónum.

Það var ekki einungis að Hæstiréttur hafi staðfest dóm Héraðsdóms heldur tók hann einnig tillit til annarrar kröfu sem laut að svokölluðum vikulegum frídegi og námu því vangoldin laun starfsmannsins 512.947 kr. en einnig var Hval hf. gert að greiða starfsmanninum dráttarvexti frá 19. janúar 2016.

En strax eftir að Hæstaréttardómurinn lá fyrir stefndi Verkalýðsfélags Akraness Hval hf. vegna 97 félagsmanna sinna sem höfðu starfað á vertíðunum árin 2013, 2014 og 2015. Rétt er að geta þess að málið sem var staðfest með dómi frá Hæstarétti var prófmál og náði krafan einungis yfir eina hvalavertíð eða nánar tiltekið vertíðina 2015. Það liggur fyrir að sérstöku greiðslunnar og svokallaðs vikulegs frídags er getið í öllum ráðningarsamningum starfsmanna fyrir vertíðirnar 2013, 2014 og 2015 og því er fordæmisgildi þessa dóms ótvírætt.

Eftir dóm Hæstaréttar vonaði Verkalýðsfélag Akraness að Kristján Loftsson myndi greiða öllum starfsmönnum þau vangreiddu laun sem Hæstiréttur var búinn að staðfesta að Hvalur hf. ætti að greiða. En eins og áður sagði eru allir ráðningarsamningar starfsmanna eins og því alls ekki ágreiningur um að Hvalur hf. hafi brotið á öllum starfsmönnum sínum.

Það kom því verulega á óvart að Hvalur hf. neitaði að greiða öðrum starfsmönnum eftir dóm Hæstaréttar og því þarf að fara með málefni annarra starfsmanna fyrir dómstóla. En það er ekki ágreiningur um hvort Hvalur hf. hafi brotið á starfsmönnum heldur ætlar Hvalur hf. að beita fyrir sig tómlæti starfsmanna sem verður að segjast alveg eins og er að sé lágkúruleg málsvörn enda ekki hægt að saka starfsmenn um tómlæti þegar þeir vissu ekki að verið væri að brjóta á þeim fyrr en þeir leituðu til Verkalýðsfélags Akraness árið 2015.

Aðalmeðferð í máli allra starfsmanna hófst þann 6. mars 2019. En eins og áður sagði þá var eina málsvörn Hvals hf. að beita fyrir sig tómlæti því ekki gat Hvalur hf. beitt öðrum málsvörnum fyrir sig þar sem Hæstiréttur var búinn að staðfesta brot fyrirtækisins á ráðningarsamningi og kjarasamningi.

Formaður VLFA trúði ekki öðru en að Héraðsdómur Vesturlands myndi staðfesta dóm Hæstaréttar fyrir alla starfsmenn og hafna alfarið öllum málatilbúnaði er lýtur að tómlæti starfsmanna.

Það ótrúlega gerðist síðan að Héraðsdómur Vesturlands kvað upp dóm í maí 2019 og tók undir með Hval hf. um að starfsmenn sem voru algerlega grandalausir fyrir því að verið væri að svíkja þá um kjarasamningsbundin laun hefðu sýnt tómlæti og var fyrirtækið sýknað af kröfu allra starfsmanna á þeim grundvelli.

Formaður félagsins undrast það að hægt sé að dæma starfsmenn fyrir tómlæti þegar þeir höfðu ekki hugmynd um að Kristján Loftsson eigandi Hvals hf. væri að svína á réttindum þeirra samkvæmt ráðningarsamningum og ákvæðum kjarasamninga. Um leið og starfsmenn áttuðu sig á því að hugsanlega væri verið að brjóta á réttindum þeirra var farið með prófmál fyrir dómstóla. Takið eftir það var gert um leið og menn höfðu grunsemdir um að ekki væri all með felldu við kjör starfsmanna.

Hvernig geta dómstólar talað um tómlæti hjá venjulegu verkafólki sem hafði ekki hugmynd um að verið væri að hlunnfara það um þau laun sem þeim ber? Formaður getur skilið að tómlæti eigi að gilda ef starfsmaður veit að verið sé  að brjóta á réttindum hans og hann gerir ekkert með það árum saman.

En slíku er alls ekki til að dreifa í þessu máli enda var strax farið með prófmál fyrir dómstóla um leið og grunsemdir kviknuðu um brot á kjörum starfsmanna. Það vissi enginn að Hvalur hf. væri að svína á réttindum starfsmanna fyrir en í lok árs 2015 og þá strax var farið af fullum þunga í málið með áðurnefndu prófmáli.

Að sjálfsögðu var þessum fráleita dómi Héraðsdóms Vesturlands áfrýjað til Landsréttar og núna liggur fyrir að málin verða flutt fyrir Landsrétti 24. september. Formaður trúir ekki öðru en að Landsréttur snúi þessum ótrúlega dómi Héraðsdóms Vesturlands við enda var Hæstiréttur búinn að staðfesta í einu prófmáli að verið væri að brjóta á ráðningarkjörum starfsmanna gróflega. Það er aumkunarvert að einn ríkasti maður á Íslandi sem var dæmdur í Hæstarétti fyrir launaþjófnað skuli bera fyrir sig tómlæti starfsmanna til að koma sér hjá því að greiða laun eins og ráðningarsamningur kveður á um.

Ef starfsmaður stelur frá vinnuveitanda er starfsmaðurinn umsvifalaust rekinn þegar þjófnaðurinn kemst upp og honum jafnvel refsað af hinu opinbera. Þetta gildir þó ekki þegar málinu er snúið við. Ef vinnuveitandi stelur frá starfsmanni er vinnuveitanda ekki refsað. Öllu verra er þó að Héraðsdómur Vesturlands hafi lagt upp í þá furðulegu vegferð að hlífa vinnuveitandanum við því að borga þau laun og kjör sem ranglega voru höfð af starfsmönnum Hvals. Með öðrum orðum þá leggur dómstólinn blessun sína yfir að vinnuveitendur standi ekki við lágmarksréttindi.

Hvernig á launafólk sem veit ekki að verið sé að brjóta á réttindum sínum að geta sýnt af sér tómlæti? Hugsið ykkur allt erlenda fólkið sem starfar á íslenskum vinnumarkaði og hefur ekki þekkingu né kunnáttu til að þekkja frumskóg kjarasamningsgreina. Það er þyngra en tárum taki að Héraðsdómur Vesturlands sé að blessa launaþjónað á grundvelli þess að launafólk átti sig ekki strax á því að verið sé að hlunnfara það, þetta er svo mikill skandall að það nær ekki nokkurri átt!

Formaður VLFA trúir ekki öðru en að Landsréttur snúi þessum dómi Héraðsdóms Vesturlands við og standi vörð um launafólk og komi í veg fyrir að stórir og öflugir vinnuveitendur komist upp með að stunda stórfelldan launaþjónað á grandalausum starfsmönnum sínum. Hvernig getur það verið tómlæti starfsmanna þegar þeir höfðu ekki hugmynd um að einn ríkasti maður á Íslandi væri ekki að greiða þau laun sem ráðningarsamningar starfsmanna kveður á um.

Myndu dómstólar sýkna launafólk sem myndi stunda það að stela frá sínum vinnuveitenda á grundvelli tómlætis því atvinnurekendinn áttaði sig ekki á því fyrir en of seint? Að sjálfsögðu ekki og því er það ótrúlegt að dómstólar eigi það til að sýkna og blessa launaþjófnað vinnuveitenda á grundvelli tómlætis starfsmanna.

Eins og áður sagði þá verða Hvalsmálin flutt í Landsrétti 24. september og í huga formanns VLFA er trúverðugleiki dómstólanna undir í þessu máli því í þessu máli mun koma í ljós hvort Landsréttur muni blessa launaþjónað og standa vörð um að lágmarksréttindi launafólks á íslenskum vinnumakaði séu virt af atvinnurekendum.

Þetta mál er eitt stærsta hagsmunamál sem launafólk hefur staðið frammi fyrir í áratugi því ef dómstólar ætla að blessa launaþjófnað atvinnurekenda og fótum troða lágmarksréttindi á íslenskum vinnumarkaði er illa komið fyrir launafólki.

Á sama tíma og ASÍ er að berjast fyrir því að launaþjófnaður verði gerður refsiverður eru dómstólar að sýkna og blessa launaþjófnað á lágmarksréttindum launafólks á grundvelli tómlætis starfsmanna. Trúverðugleiki dómstóla er undir í þessu máli!