Það er eins og áður ætíð nóg að gera við að verja réttindi félagsmanna. Í því samhengi er rétt að upplýsa að félagið hefur innheimt vegna vangreiddra launa og launakrafna vegna gjaldþrota um 131 milljón á árinu 2020.

Eins og hefur komið fram hér á heimasíðunni þá er langstærsta einstaka innheimtumálið málið gegn Hval en þar liggja uppundir 70 milljónir með launatengdum gjöldum. Dómsmálið sem félagið hefur staðið í í hartnær 5 ár skilar um eða yfir 100 milljónum þegar starfsmenn Hvals sem tilheyra öðrum stéttarfélögum eru teknir með.

Launakröfur vegna gjaldþrots námu um 40 milljónum á árinu sem er að líða og síðan voru nokkur innheimtumál sem skiluðu nokkrum milljónum hjá nokkrum einstaklingum þar sem ágreiningur var um túlkun á kjarasamningum, en þau mál leystust án aðkomu dómstóla.

Það er skemmst frá því að segja að VLFA var með 8 mál fyrir dómstólum á árinu, 7 gegn Hval og eitt gegn Norðuráli vegna vikulegs frídags en það mál var flutt fyrir félagsdómi og skilaði umræddum starfsmanni 1,6 milljónum í leiðréttingu.

Það er formanni VLFA algjörlega til efs að nokkurt stéttarfélag hafi verið með jafn mörg mál fyrir dómstólum á síðasta ári og undanfarin ár miðað við stærð félagsins.

Rétt er að geta þess að frá árinu 2004 hefur Verkalýðsfélag Akraness innheimt vegna kjarasamningsbrota og ágreinings um túlkun á kjarasamningum um 1 milljarð króna og er þá ekki verið að taka tillit til þeirra mála þar margfeldisáhrifa sem sum ágreiningsmálin hafa skilað til framtíðar.

Þetta sýnir hversu gríðarlega mikilvæg stéttarfélögin eru fyrir launafólk enda er „leikurinn“ á milli launamannsins og atvinnurekandans gríðarlega ójafn þegar kemur að ágreiningi um kjarasamningsbrot eða vangreidd laun. Þá skiptir miklu máli að hafa öflugt stéttarfélag til að sækja rétt sinn þar sem ekki er horft í krónur og aura við að ná fram vangreiddum launum fyrir dómstólum ef þurfa þykir.

Nú sér loksins fyrir endann á fimm ára réttinda-og baráttumáli fyrir dómstólum sem Verkalýðsfélag Akraness hefur háð fyrir félagsmenn sína sem störfuðu hjá Hval á vertíðunum 2013-2014 og 2015.

En eins og fram hefur komið hér á heimasíðunni vann félagið mál fyrir dómstólum fyrir umrædda starfsmenn og nú er búið að reikna út þá leiðréttingu sem Hvalur þarf að greiða og ljóst að sú leiðrétting mun nema uppundir 100 milljónum til allra starfsmanna með launatengdum gjöldum. En formanni sýnist að upphæðin sem félagsmenn VLFA fá endurgreitt með dráttarvöxtum og launatengdum gjöldum nemi nálægt 70 milljónum og má áætla að félagsmenn sem störfuðu hjá Hval og tilheyrðu ekki VLFA séu að fá 30 milljónir.

Formaður er að vonast eftir að þessi leiðrétting samkvæmt dómi Landsréttar verði greidd fyrir lok næstu viku og ljóst að það verður gott fyrir félagsmenn VLFA að fá þessa leiðréttingu svona rétt fyrir jól.

Þetta langa réttinda- og baráttumál sem félagið hefur háð í fimm ár er eitt stærsta mál sem félagið hefur rekið fyrir dómstólum. Stjórn VLFA er stolt af því að hafa náð að knýja fram réttlætið í þessu máli en félagið horfir ekki á tíma né aura við að verja hagsmuni sinna félagsmanna sé minnsti grunur um að verið sé að brjóta á þeim.

Eins og flestir félagsmenn Verkalýðsfélags Akraness vita þá flutti félagið starfsemi sína frá Sunnubraut 13 og yfir á Þjóðbraut 1 í nóvember síðastliðnum.

Í tilefni þess ákvað stjórn félagsins að fá okkar frábæra listamann hann Bjarna Þór til að mála fyrir okkur málverk með Akranes- og verkalýðsívafi til að prýða móttökuna á skrifstofu félagsins.

Það er óhætt að segja að það hafi Bjarna Þór svo sannarlega tekist gríðarlega vel eins og honum er einum lagið, en að sjálfsögðu er okkar gullfallega Akrafjall í bakgrunni en hugmyndin að málverkinu er komin frá því þegar verkafólk á Akranesi vann oft á tíðum við afar erfið skilyrði við að þurrka saltfisk á Breiðinni um 1924.

Það er rétt að geta þess að Verkalýðsfélag Akraness var stofnað árið 1924 af harðduglegu verkafólki sem háði baráttu fyrir lífshagsmunum sínum og heimila sinna og því má segja að fólkið sem prýðir þetta fallega málverk sé m.a. verkafólkið sem kom til stofnfundar félagsins í Báruhúsinu árið 1924.

En stofnfundur félagsins var haldinn þann 9. október 1924 en þá komu saman til fundar í Báruhúsinu á Akranesi allmargir sjómenn og verkafólk. Þetta voru menn sem sóttu sjóinn ýmist á litlum vélbátum eða opnum árabátum og verkafólk sem vann flest langa vinnudaga við fiskverkun.

Síðan eru liðin rúm 96 ár og á þeim tíma hafa orðið hreint ótrúlegar breytingar og margir sigrar í baráttunni fyrir bættum kjörum til handa verkafólki náðst fram og eiga þessir brautryðjendur verkalýðsbaráttunnar stóran þátt í þeim sigrum.

Mikilvægt er að gleyma ekki þeirri baráttu sem verkafólk á þessum tíma háði og þeirra mikilvæga hlutverki varðandi stofnun félagsins.

Stjórn félagsins vill þakka okkar frábæra listamanni Bjarna Þór fyrir glæsilegt málverk sem mun prýða skrifstofu félagsins um ókomin ár.

Eins og fram hefur komið í fréttum þá hefur ríkisstjórn Íslands skipað nefnd um gerð græn­bók­ar um kjara­samn­inga og vinnu­markaðsmál. Nefndinni er ætlað að skila til­lög­um sín­um til for­sæt­is­ráðherra í lok apríl á næsta ári svo unnt verði að taka hana til um­fjöll­un­ar fyr­ir þinglok.

Í nefnd­inni, sem Katrín Jak­obs­dótt­ir for­sæt­is­ráðherra skipaði, eiga sæti þau Henný Hinz, aðstoðarmaður rík­is­stjórn­ar sem er jafn­framt formaður nefnd­ar­inn­ar, Elín Blön­dal, aðjúnkt við laga­deild Há­skól­ans á Bif­röst, og Vil­hjálm­ur Eg­ils­son hag­fræðing­ur. 

Það er mat mitt að með þessari grænbókarnefnd stjórnvalda og gríðarlegum stuðningi Samtaka atvinnulífsins eigi að gera harða atlögu að því að dusta rykið af svokölluðu Salek samkomulagi sem undirritað var í október 2015. Í Salek samkomulaginu var kveðið á um að koma ætti á nýju samningalíkani við gerð kjarasamninga að norrænni fyrirmynd og stefnt var á að þetta nýja samningalíkan tæki gildi fyrir árið 2017.

Það er engum vafa undirorpið að gagnrýni Verkalýðsfélags Akraness á Salek samkomulagið á sínum tíma varð þess valdandi að það komst sem betur fer ekki á laggirnar en það var ekkert stéttarfélag á Íslandi sem barðist jafn mikið gegn þessu Salek samkomulagi og VLFA.

Rétt er að rifja upp að fyrrverandi og að hluta til núverandi forysta ASÍ tók þátt í að undirrita samkomulag um Salek árið 2015 og átti það samkomulag að verða leiðarvísir að nýju vinnumarkaðsmódeli. Þetta nýja vinnumarkaðsmódel gekk út á að takmarka samningsrétt stéttarfélaganna og taka upp miðstýrða ákvörðunartöku um hvert svigrúm til launabreytinga geti verið. Semsagt að ætíð yrði samið um hófstilltar launahækkanir sem væru á bilinu 2 til 3,5%

Það er líka rétt að rifja upp að þeir sem vildu brjóta niður frjálsan samningsrétt launafólks lét aðila frá Noregi gera skýrslu sem bar heitið „Nýtt samningalíkan fyrir Ísland“

Í viðtali við Steinar Holden sem gerði skýrsluna fyrir Salek hópinn árið 2015 kom eftirfarandi fram sem segir allt sem segja þarf um þetta ágæta fólk vildi taka upp:

„Þar sem hóflegar launahækkanir leiða til aukins hagnaðar fyrirtækjanna er mikilvægt að meðlimir stéttarfélaganna sjái þær hafa jákvæð áhrif á fjárfestingar og atvinnustig en hafi ekki eingöngu í för með sér hærri arðgreiðslur eða launahækkanir æðstu stjórnenda.“

Hugsið ykkur að um þetta snerist nýtt vinnumarkaðsmódel, að takmarka og skerða frjálsan samningsrétt launafólks til þess eins að miðstýra kjarasamningsgerð og tryggja að samið yrði með afar hófstilltum hætti til að auka hagnað fyrirtækja enn frekar.

Að hugsa sér að á þessum árum var Verkalýðsfélag Akraness nánast eitt stéttarfélaga í baráttu gegn þessu Salek samkomulagi og fékk meira að segja harða gagnrýni frá mörgum aðilum innan verkalýðshreyfingarinnar og margir hafa ekki enn fyrirgefið Verkalýðsfélagi Akraness fyrir baráttu sína gegn þessu vinnumarkaðsmódeli.

Verkalýðsfélag Akraness er stolt af því að hafa farið fremst í því að brjóta þessa hugmyndafræði græðginnar fyrir fyrirtækin á kostnað launafólks á bak aftur. Enda gengur þetta vinnumarkaðsmódel út á að skerða og takmarka samningsrétt launafólks. Það átti ekkert að horfa til sambærilegs vaxtastigs, verðtryggingar, tryggingar og vöruverðs á Norðurlöndunum. Nei, bara semja um hóflegar launahækkanir. En rétt er að geta þess að það kostar fjögurra manna fjölskyldu 150.000 krónum meira að greiða af húsnæðislánum, tryggingum og kaupa í matinn í hverjum mánuði en í hinum Norðurlöndunum.

Það er mat mitt að eins og nýtt vinnumarkaðsmódel var hugsað þá var það eðli málsins samkvæmt gróft brot á lögum um stéttarfélög og vinnudeilur sem og á stjórnarskránni enda er samningsfrelsið hornsteinn stéttarfélagsbaráttu á Íslandi.

Að þessu sögðu ítreka formaður að hann óttast að þessi nýja grænbókarnefnd ríkisstjórnarinnar ætli sér að dusta rykið ef þessum Salek hugmyndum og gera enn eina atlögu að frjálsum samningsrétti launafólks til þess eins að þóknast auðvaldinu hér á landi.

Rétt er að rifja upp hvað forsætisráðherra sagði nýverið um að skerða og takmarka einn mikilvægasta rétt launafólks sem er verkfallsrétturinn. En orðrétt sagði Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra: „Við vilj­um leysa deil­ur við samn­inga­borðið og raun­ar finnst mér ljóður á okk­ar kerfi að rík­is­sátta­semj­ari hafi ekki heim­ild til þess að fresta verk­föll­um. Slík­ar heim­ild­ir hafa sátta­semj­ar­ar víða á Norður­lönd­un­um svo dæmi sé tekið.“

Formaður VLFA skal fúslega viðurkenna að maður fær það sterklega á tilfinninguna að nú eigi enn og aftur að þóknast auðvaldinu og vinna að því að takmarka og skerða rétt verkalýðshreyfingarinnar sem hún hefur til að krefjast þess að launafólk fái réttláta og sanngjarna hlutdeild í verðamætasköpun fyrirtækja.

Það kemur formanni verulega á óvart ef slík aðför verður gerð af hálfu félagshyggjuflokka eins og Framsóknarflokksins og Vinstri grænna gagnvart verkalýðshreyfingunni.

Það er nöturlegt að hlusta á stjórnmálamenn og fulltrúa atvinnulífsins dásama vinnumarkaðsmódelið á Norðurlöndunum sem er svo sannarlega ekki gallalaust enda er þátttaka launafólks í verkalýðshreyfingunni á hröðu undanhaldi á Norðurlöndunum m.a. sökum þess hversu miðstýrð hreyfingin er þar. Hér á landi eru um eða yfir 90% launafólks í stéttarfélögum en á Norðurlöndunum er þátttaka þar komin í sumum tilfellum um eða undir 50%.

Mikilvægi stéttarfélaga

Formaður tók við formennsku í Verkalýðsfélagi Akraness árið 2004 og trúið honum að hafi hann efast um mikilvægi stéttarfélaga þá hvarf sá efi strax út um gluggann á fyrstu dögum mínum í því að stýra stéttarfélagi.

Frá árinu 2004 hefur Verkalýðsfélag Akraness innheimt vegna kjarasamningsbrota um einn milljarð og er þá ekki verið að taka tillit til margfeldisáhrifa sem sum innheimtumálin hafa haft á framtíðar leiðréttingar á kjörum minna félagsmanna.

Að sjálfsögðu eru fjölmargir atvinnurekendur sem koma fram af virðingu og sanngirni gagnvart sínum starfsmönnum en formaður segir að það séu svo sannarlega til drullusokkar innan raða atvinnurekanda sem víla ekki fyrir sér að þverbrjóta á kjarasamningsbundnum réttindum launafólks.

Formanni Verklýðsfélags Akraness er það algjörlega til efs að nokkurt stéttarfélag á Íslandi hafi farið jafn oft með ágreiningsmál sem ekki hefur tekist að leysa í sátt við atvinnurekendur fyrir dómstóla, miðað við stærð félagsins. VLFA hefur farið með yfir 20 mál fyrir dómstóla frá árinu 2004 og unnið 90% að hluta eða öllu leyti. Í þessu samhengi er rétt að rifja upp að í síðasta mánuði vann Verkalýðsfélag Akraness mál fyrir Landsrétti sem mun skila félagsmönnum VLFA sem heyrðu undir málið uppundir 100 milljónum.

„Leikurinn“ á milli hins vinnandi manns og atvinnurekandans er svo gríðarlega ójafn að það er vart hægt að hafa orð á því. Því er svo mikilvægt fyrir launafólk að hafa sterk og öflug stéttarfélög á bakvið sig til að jafna þennan gríðarlega aðstöðumun á milli launafólks og atvinnurekandans.

Að öllu þessu sögðu er það sorglegt og þyngra en tárum taki að skynja að stjórnvöld skuli hafa einbeittan vilja til að skerða getu stéttarfélaga til að sinna sínu mikilvæga starfi sem er að tryggja lífsafkomu launafólks og verja réttindi þeirra.

Eitt er víst að öllum slíkum skerðingum á getu verkalýðshreyfingarinnar til að sinna þessu hlutverki af hálfu stjórnvalda og atvinnurekenda verður mætt af fullri hörku.