Í gær var undirritaður nýr kjarasamningur á hinum almenna vinnumarkaði sem ber heitið Stöðugleika- og velferðarsamningurinn. Að baki þessum kjarasamningi standa Starfsgreinasamband Íslands, Efling, Samiðn og Byggiðn. Þessar viðræður hafa verið langar og strangar og hafa staðið yfir í tæpa 3 mánuði nánast sleitulaust og æði mikið hefur gengið á. Markmið samningsins frá upphafi voru alltaf skýr, að gera langtímasamning til að skapa skilyrði fyrir minni verðbólgu, lægri vöxtum og stöðugleika hjá íslensku launafólki sem og samfélaginu öllu.

Þetta tókst enda er kjarasamningurinn hófstilltur og á að skapa skilyrði til að hægt sé að ná áðurnefndum markmiðum.

Kjarasamningurinn gildir frá 1. febrúar 2024 til 31. janúar 2028 eða í 4 ár.

Launahækkanir verða með eftirfarandi hætti:

1. febrúar 2024 hækka kauptaxtar um 23.750 kr. og almenn launahækkun verður 3,25%

1. janúar 2025 hækka kauptaxtar um 23.750 kr. og almenn launahækkun verður 3,5%

1. janúar 2026 hækka kauptaxtar um 23.750 kr. og almenn launahækkun verður 3,5%

1. janúar 2027 hækka kauptaxtar um 23.750 kr. og almenn launahækkun verður 3,5%

Krónutöluhækkun á samningstímanum er 95.000 kr. sem jafngildir 24% hækkun lægstu launa. Að meðaltali hækkar launataflan í lok samningstímabilsins um tæpar 101.000 kr.

Samið var um svokallaðan kauptaxtaauka sem gerir það að verkum að kauptaxtar verkafólks eru varðir fyrir launaskriði sem þýðir á mannamáli að ef launavísitala á almennum vinnumarkaði hækkar um meira en prósentuhækkun kauptaxta þá kemur sá mismunur sem verður á milli hækkunar vísitölu og kauptaxta ofan á kauptaxtana.

Í þessum samningi tókst líka að auka orlofsdaga verkafólks en nú mun starfsfólk sem er orðið 22 ára og hefur starfað í 6 mánuði hjá sama fyrirtæki fá 25 orlofsdaga í stað 24 áður og þessu til viðbótar mun koma nýtt þrep sem er eftir 5 ára starf í fyrirtæki en þá verða orlofsdagar 28. Samtals er því orlofsdögum að fjölga um 3 daga. 

Eitt af meginmarkmiðum þessa samnings var líka að laga kjör ræstingarfólks sem hefur oft á tíðum skrapað botninn hvað varðar kjör á íslenskum vinnumarkaði. Samkvæmt rannsókn Vörðu, sem er rannsóknastofnun vinnumarkaðarins, kom fram að staða ræstingarfólks á íslenskum vinnumarkaði væri afar slæm og því var það niðurstaða samningsaðila að hjá þessum hóp þyrfti að lagfæra kjörin sérstaklega. Það var gert með því að hækka laun þeirra um 2 launaflokka ásamt því að ræstingarfólk fær greitt mánaðarlega 19.500 kr. vegna sérstakra vinnuaðstæðna og síðan leggst orlof ofan á þá upphæð. Samtals eru því laun ræstingarfólks að hækka um tæp 12% á fyrsta ári.

En til að geta gengið frá hófstilltum kjarasamningi skipti aðkoma stjórnvalda höfuðmáli. Nú liggur fyrir að stjórnvöld hafa kynnt aðgerðapakka sinn til stuðnings þessum kjarasamningum og er hann metinn á 20-25 milljarða á ári eða samtals að lágmarki 80 milljarða á samningstímanum. Það er ljóst að það hefði aldrei verið hægt að ganga frá þessum kjarasamningi nema með þessum aðgerðapakka enda styður hann mjög vel við þau markmið sem samningurinn á að stuðla að.

Helstu atriði aðgerðapakkans snúa að húsnæðisstuðningi og stuðningi við barnafjölskyldur sem og að ríkið skuldbindur sig til að hækka ekki gjaldskrár umfram 2,5% á árinu 2025. Framlög til barnabóta verða aukin um 18 milljarða á samningstímanum til að hækka greiðslur og fjölga þeim sem fá barnabætur. Gjaldfrjálsar skólamáltíðir verða í grunnskólum frá haustinu 2024 með 14 milljarða króna framlagi frá ríkinu á samningstímanum. Framlög til fæðingarorlofs verða aukin um 11,5 milljarða á samningstímanum og hámarksgreiðslur hækkaðar í 900 þúsund á mánuði í þremur skrefum. Ríki og sveitarfélög munu taka höndum saman um að brúa bilið milli fæðingarorlofs og leikskóla. Þá verða 5-7 milljarðar settir í sérstakan vaxtastuðning sem greiddur verður til rúmlega 50 þúsund einstaklinga í maí til að koma til móts við þunga vaxtabyrði. Framlög til húsnæðisbóta verða aukin um 9 milljarða á samningstímanum. Eins og sjá má skiptir þessi aðkoma stjórnvalda gríðarlega miklu máli til að ná fram þeim markmiðum sem sett voru fram. 

Hér má sjá kynningu á aðgerðapakka stjórnvalda.