Af hverju eiga fiskvinnslufyrirtækin að komast hjá því að hækka laun sinna starfsmanna?Nú heyrast sömu varnaðarorðin og heyrðust fyrir kjarasamningana á hinum almenna vinnumarkaði árið 2008, það er að segja frá Samtökum atvinnulífsins og Seðlabankanum. Þessir aðilar kalla nú eftir að gengið verði frá hófstilltum kjarasamningum til að tryggja hér stöðugleika og flýta efnahagslegum bata.

Rétt er að geta þess að þetta eru sömu varnaðarorðin og heyrðust eins og áður sagði árið 2008. Verkalýðshreyfingin gekk frá hófstilltum kjarasamningum. Verðbólgan var einungis 5,6% þá og áttu samningarnir á hinum almenna vinnumarkaði að tryggja að verðbólgan yrði komin niður í 2,5% örfáum mánuðum síðar. Þrátt fyrir að gengið hafi verið frá hófstilltum kjarasamningum þá varð hér algjört efnahagshrun með skelfilegum afleiðingum fyrir íslenskt verkafólk sem gat ekki borið nokkra ábyrgð á þessu hruni.

Nú á að biðja þessa sömu aðila sem eru búnir að taka á sig stórfelldar hækkanir frá sveitarfélögum, ríki, tryggingarfélögum, verslunareigendum, orkufyrirtækjum og svo framvegis, að sýna skynsemi í sínum kjarasamningum og ganga frá afar hófstilltum launahækkunum. Óréttlætinu ætlar með öðrum orðum ekkert að ljúka og það á að halda áfram að varpa öllum vandanum viðstöðulaust yfir á íslenska launþega.

Vissulega eru atvinnugreinar í okkar samfélagi sem eiga í erfiðleikum eins og til dæmis byggingariðnaðurinn og síkum greinum þarf eðli málsins samkvæmt að sýna skilning í komandi kjarasamningum. En að Samtök atvinnulífsins skuli gera kröfu um það að greinar sem hafa verið að hangast gríðarlega vegna gengishruns krónunnar komist hjá því að skila þeim ávinningi til sinna starfsmanna er algjörlega ólíðandi og verður ekki látið viðgangast. Af hverju eiga til dæmis fiskvinnslufyrirtækin að komast hjá því að hækka laun sinna starfsmanna umtalsvert eða til dæmis stóriðjufyrirtækin sem selja allar sínar afurðir í erlendri mynt en borga laun sín í íslenskum krónum. Það er alveg klárt mál að mati Verkalýðsfélags Akraness að þessi fyrirtæki hafa fulla burði og getu til að hækka laun sinna starfsmanna umtalsvert meira heldur en aðrar atvinnugreinar í íslensku samfélagi.

Það er einnig siðferðisleg skylda atvinnurekenda og verkalýðshreyfingarinnar að lagfæra lágmarkslaun á Íslandi. Það gengur ekki upp lengur að bjóða hér upp á launataxta þar sem útilokað er að framfleyta sér á. Ef verkalýðshreyfingunni mistekst að lagfæra þessi lágmarkslaun þá hvílir sú skylda á Alþingi Íslendinga að lögbinda hér lágmarkslaun með þeim hætti að það gefi þeim sem fá greitt eftir þeim tækifæri til að framfleyta sér og sínum.

Það vakti athygli formanns félagsins að í frétt inni á vef Samtaka atvinnulífsins kemur fram að viðræður við verkalýðshreyfinguna séu hafnar vegna komandi kjarasamninga. Þessi frétt vakti undrun mína, sérstaklega í ljósi þess að stærsta landssambandið innan Alþýðusambands Íslands er ekki einu sinni búið að móta sína kröfugerð endanlega og þaðan af síður að ganga frá samninganefnd. Því veltir formaður því fyrir sér við hverja forsvarsmenn SA eru að ræða vegna komandi kjarasamninga, varla getur það verið við forystumenn Alþýðusambandsins vegna þess að ASÍ fer ekki með samningsumboð vegna komandi kjarasamninga heldur liggur það hjá stéttarfélögunum sjálfum.

Niðurstöður könnunar sem framkvæmd var í Reykjavík síðdegis þann 21. október síðastliðinnÞað fer vart framhjá neinum að forysta Alþýðusambands Íslands nýtur afar lítils traust á meðal hins almenna félagsmanns um þessar mundir. Nægir í því samhengi að vitna í skoðanakannanir sem gerðar hafa verið að undanförnu. Í könnun sem umsjónarmenn útvarpsþáttarins Reykjavík síðdegis gerðu kemur fram að 91% þeirra sem tók þátt bera lítið sem ekkert traust til verkalýðshreyfingarinnar og í könnun sem útvarp Saga gerði er þetta enn verra en þar kemur fram að tæplega 95% bera lítið traust til forystunnar. 

Þetta vantraust á forystu ASÍ kemur formanni Verkalýðsfélags Akraness alls ekki á óvart enda er hinum almenna félagsmanni m.a. tíðrætt um þá linkind sem forystan sýnir í verkum sínum er lítur að hagsmunagæslu fyrir sína félagsmenn.

Ugglaust eru mjög margar skýringar á þessu vantrausti sem félagsmenn ASÍ bera til forystunnar, en þetta vantraust er grafalvarlegt fyrir verkalýðshreyfinguna í heild sinni, því það er grundvallaratriði að verkalýðshreyfingin njóti trausts og trúverðugleika á meðal sinna félagsmanna. 

Eitt af því sem formaður telur að hafi grafið undan trausti almennings á forystu ASÍ er að margir forystumenn verkalýðshreyfingarinnar eru yfirlýstir stuðningsmenn ákveðinna stjórnmálaflokka. Nægir að nefna í því samhengi ummæli núverandi forseta ASÍ, Gylfa Arnbjörssonar, þegar formannskjör fór fram í Samfylkingunni árið 2005 á milli Össurar Skarphéðinssonar og Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur. Þar sagði forsetinn orðrétt: 

"Verkalýðshreyfingin mun fylkja sér að baki nýjum formanni Samfylkingarinnar, hver sem hann verður, en stuðningur hennar við Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur er ótvíræður."

Það er mat formanns að forystumenn í verkalýðshreyfingunni eigi ekki undir nokkrum kringumstæðum að vera eyrnamerktir einhverjum einum ákveðnum stjórnmálaflokki, enda eru forystumenn í stéttarfélögum að vinna fyrir félagsmenn sem koma úr öllum stjórnmálaflokkum. Einnig þurfa forystumenn að vera hafnir yfir allan vafa að þeir séu að vinna af fullum heilindum að hagsmunum sinna félagsmanna en ekki flokkspólitískum hagsmunum síns flokks.

Forystumenn í verkalýðshreyfingunni eiga að styðja öll mál sem þeir telja að séu til hagsbóta fyrir sína félagsmenn algjörlega óháð því frá hvaða stjórnamálaflokki slík mál kunna að koma. 

Trúverðugleiki einstakra forystumanna ASÍ er eðlilega dreginn í efa í hinum ýmsu málum er lúta að flokkspólitískum málum í ljósi þeirra staðreynda að einstaka forystumenn ASÍ hafa marglýst yfir opinberum stuðningi við annan stjórnarflokkinn. Formaður spyr sig: Af hverju lagði ASÍ svona mikla áherslu á að forseti Íslands myndi staðfesta samning um Icesave og málinu yrði ekki vísað í þjóðaratkvæðagreiðslu, getur verið að flokkspóltískir hagsmunir hafi ráðið þar för? Hvað kom ekki fram á heimasíðu Starfsgreinasambands Íslands þegar ljóst var að forseti íslands var búinn að tilkynna að hann ætlaði að vísa málinu í þjóðaratkvæðagreiðslu, en þar komu meðal annars fram þessi ummæli:  "Forseti lýðveldisins kemur fram af miklu ábyrgðarleysi gagnvart efnahagsvanda þjóðarinnar". 

Rétt er að rifja það upp að 98% þjóðarinnar hafnaði Icesavesamningunum í þessari kosningu. Reyndar hefur formaður aldrei skilið það af hverju forysta ASÍ hefur lagt svona mikla áherslu á að samþykkja ábyrgð okkar Íslendinga á innistæðum í erlendum bönkum, sérstaklega í ljósi þess að allir lögspekingar landsins telja að engin lagaleg rök séu fyrir slíkri ábyrgð. Á sama tíma hefur forysta ASÍ ekki talað fyrir almennri leiðréttingu á þeim forsendubresti sem að hér varð á skuldum heimilanna og hefur ætíð talað fyrir sértækum aðgerðum hvað það varðar.

Formaður óttast það að verkalýðshreyfingin hafi því miður í gegnum árin og áratugina alltof oft verið misnotuð í flokkspólitískum tilgangi en slíkt grefur eðli málsins samkvæmt undan trausti og trúverðugleika hreyfingarinnar í heild sinni.

Eins og áður sagði er það mín bjargfasta skoðun að forystumenn í verkalýðshreyfingunni eigi alls ekki að vera yfirlýstir stuðningsmenn einhverra ákveðinna stjónmálaflokka heldur eiga þeir að vinna að einni pólitík og það er að sjálfsögðu verkalýðspólitík.