Samkvæmt upplýsingum sem Verkalýðsfélag Akraness hefur fengið frá Vinnumálastofnun þá hefur starfsmannaleigum fjölgað um 10 frá því að lögum um frjálst flæði launafólks frá ríkjum ESS var aflétt 1. maí sl. 

Fyrir 1. maí voru 21 starfsmannaleiga skráð, en í dag eru þær orðnar 31 sem er eins og áður sagði fjölgun um 10. 

Fyrir 1. maí voru 344 starfsmenn sem voru ráðnir til fyrirtækja í gegnum starfsmannaleigur.  Frá 1. janúar hafa 1068 starfsmenn komið hingað til starfa í gegnum starfsmannaleigur sem er fjölgun uppá 724 starfsmenn.  Vinnumálastofnun telur að milli 10 til 11% þeirra nýju erlendu starfsmanna sem hingað hafa komið til starfa séu í gegnum starfsmannaleigur.

Einnig kom fram hjá Vinnumálastofnun að um 100 nýir erlendir starfsmenn koma hingað til starfa í hverjum mánuði í gegnum starfsmannaleigu.  Það kom líka fram að um 20 starfsmenn séu afskráðir í hverjum mánuði sem geri að nettó fjölgun á starfsmönnum sem ráðnir eru í gegnum starfsmannaleigur eru í kringum 80 í hverjum mánuði.

Í Blaðinu í dag er viðtal við félagsmálaráðherra þar sem hann segir orðrétt: 

"Alþýðusamband Íslands eru heildarsamtök verkalýðsfélaganna.  Þegar ákvörðunin var tekin var haft samband við ASÍ og Samtök atvinnulífsins.  Bæði samtökin studdu ákvörðunina, einkum með það fyrir augum að draga úr starfsmannaleigum sem milliliði fyrir fólkið sem hingað kom"

Félagsmálaráðherra og forsvarsmenn ASÍ studdu ákvörðunina um frjálst flæði launafólks frá ríkjum ESS, einkum með það fyrir augum að draga úr starfsmannaleigum sem milliliði fyrir erlenda starfsmenn eins fram kom í viðtali við ráðherra í Blaðinu í dag. 

Það er alveg ljóst að sú von um að starfsmannaleigum mynda fækka í kjölfar á því að takmörkunum á frjálsri för launafólks frá ríkjum ESS hefur alls ekki gengið eftir eins og tölur frá Vinnumálastofnun sanna. 

Í lögum um starfsmannaleigur er ekki kveðið á um að starfsmannaleigur þurfi að skila inn ráðningarsamningum inn til Vinnumálastofnunar af þeim starfsmönnum sem koma hingað til starfa í gegnum starfsmannaleigur.   Hins vegar getur Vinnumálastofnun kallað eftir ráðningarsamningum ef svo ber undir.  

Atvinnurekandi sem ræður erlendan starfsmanna í beint ráðningarsamband frá ríkjum ESS þarf að skila inn til Vinnumálastofnunar ráðningarsamningi  þar sem sýnt er fram á að laun og önnur starfskjör séu tryggð samkvæmt íslenskum lögum og kjarasamningum.   Eins og áður sagði þarf ekki að skila inn ráðningarsamningi ef starfsmaður er ráðinn í gegnum starfsmannaleigu.  Með öðrum orðum þá er minna eftirlit með starfsmönnum sem koma í gegnum starfsmannaleigur heldur en þeirra sem ráðnir eru í beint ráðningarsamband.  Það er undarlegt að tilkynningaskylda starfsmannaleigna sé minni í ljósi þess að mönnum hefur verið tíðrætt um að fleiri brot  séu framin á launakjörum erlendra starfsmanna, sem koma í gegnum starfsmannaleigur. 

Hægt er að sjá skiptingu á þeim starfsmönnum sem starfa á vegum starfsmannaleigna eftir skráðum starfsheitum með því að smella á meira og einnig hvaða starfsmannaleigur eru skráðar hjá Vinnumálstofnun

Skráðar starfsmannaleigur

Starfsmannaleigur sem hafa ekki enn skráð neina starfsmenn

Það kom formanni félagsins ekki á óvart að umræða um málefni erlends vinnuafls skyldi blossa upp í íslensku samfélagi eins gerðist í síðustu viku.  Reyndar vekur það furðu hjá formanni félagsins hvernig einstaka aðilar í þjóðfélaginu hafa brugðist illa við þeirri umræðu sem lýtur að erlendu vinnuafli.   Þessir sömu aðilar hafa talað um að verið sé að ala á kynþáttafordómum og ótta í garðs erlends vinnuafls með þeirri umræðu sem átt hefur sér stað að undaförnu. 

Umræðan um erlent vinnuafl á ekki að snúast um trúarbrögð eða litarhátt fólks.  Umræðan á að snúast um íslenskan vinnumarkað og hvaða áhrif og afleiðingar óheftur innflutningur á erlendu vinnuafli hefur á launakjör íslenskra launþega.  Einnig á umræðan að snúast um hvernig hægt er að koma í veg fyrir að óprúttnir atvinnurekendur misbjóði erlendu verkafólki bæði hvað varðar aðbúnað sem og önnur starfskjör.

Ætla þingmenn og aðrir stjórnmálamenn að halda því fram að óheftur innflutningur á ódýru vinnuafli frá Austur - Evrópu hafi ekki slæm áhrif á það markaðslaunakerfi sem hefur verið við lýði hér á landi á undanförnum árum og áratugum?

Er óeðlilegt að íslenskir launþegar hafi áhyggjur af sinni afkomu þegar tekið er tillit til þess að um 10 þúsund erlendir starfsmenn hafa komið inn á íslenskan vinnumarkað og það bara í ár?  Það er vitað að stórhluti þeirra erlendu starfsmanna sem hingað koma til starfa eru settir á berstrípaða lágmarkstaxta, en ekki á þau markaðslaun sem gilda á viðkomandi starfssvæði.   Þessu til viðbótar er verið að þverbrjóta á réttindum erlends verkafólks bæði hvað varðar aðbúnað og önnur starfskjör og þau brot eiga sér stað um land allt, eins og margoft hefur komið fram hjá stéttarfélögunum og fjallað hefur verið um á Alþingi.

Hvað sagði ekki Atli Gíslason þingmaður VG í ræðu á Alþingi þar sem fjallað var um atvinnu og búsettu launafólks frá EES?

"Ég vil nefna dæmi um verkamannahóp sem var að vinna í Reykjavík með 400 kr. jafnaðarkaup á tímann, vann 16 tíma á sólarhring, klæðalítill og aðbúnaðurinn allur í skötulíki.

Ég hitti þessa útendinga næstum á hverjum degi, veit nákvæmlega hver staða þeirra er, tel fram fyrir þá og sinni þeim á alla kanta.  Ég þoli ekki að sjá Pólskan verkamann vinnandi  á Seltjarnarnesi í 15 stiga gaddi fyrir 400 kr. á tímann og búa svo í gámi.  Það þarf ekkert að kanna eða rannsaka".

Það eru svona dæmi sem verkalýðhreyfing er búin að vera að benda á allt síðasta ár.  Það eru brot af þessu tagi sem eru að gjaldfella launakjör hjá íslenskum launþegum og sérstaklega hjá verkafólki. 

Að sjálfsögðu hefur óheftur innflutningur á ódýru vinnuafli slæm áhrif á launakjör íslenskra verkamanna.  Hvað sagði ekki Guðmundur Þ Jónsson varaformaður Eflingar í viðtali við Fréttablaðið 3. apríl sl.   Laun erlendra verkamanna í byggingariðnaði hafa lækkað um 30% að undaförnu.  Einnig kom fram í viðtalinu að laun íslenskra byggingaverkamanna væru byrjuð að lækka. 

Hvað sagði Steingrímur J Sigfússon þingmaður Vinstri-grænna í ræðu á Alþingi þar sem fjallað var um atvinnu og búsettu launafólks frá EES?

 "Það vita t.d allir að laun ófaglærða verkamanna eru á hraðri niðurleið, líka Íslendinga, vegna þess að þeir eru pressaðir niður á sömu kjör og hægt er að flytja inn Pólverja eða Eystrasaltsbúa á.  Fróðir menn segja mér að tímakaupið hafi jafnvel lækkað um 250-300 kr. á einu ári"

Formaður VLFA óttast að íslenskir verkamenn og iðnaðarmenn séu byrjaðir að missa störf sín vegna þess hve aðgengi atvinnurekenda að ódýru erlendu vinnuafli er orðið auðvelt.

Nánast öll verkalýðshreyfingin benti í sínum ályktunum á að óheftur innflutningur á ódýru vinnuafli myndi grafa undan því markaðslaunakerfi sem hér hefur verið við lýði og um leið gjaldfella launakjör hjá íslenskum launþegum.  

Hvað mun gerast þegar samdráttur verður á íslenskum vinnumarkaði? Verða það íslenskir verkamenn sem starfa á hefðbundnum markaðslaunum sem munu fyrstir missa atvinnuna eða verða það erlendir starfsmenn sem sætta sig við að starfa á berstrípuðum lágmarkstöxtum og jafnvel vel undir þeim?  Formaður Verkalýðsfélags Akraness hræðist að það verði íslenskt verkafólk sem verði undir í þeirri baráttu. 

Þetta er  ástæðan fyrir því að 70% þjóðarinnar vill að innflutningi á erlendu vinnuafli verði stjórnað með einum eða öðrum hætti. 

Formaður félagsins spyr, eru íslenskir launþegar að ala á kynþáttafordómum með því að hafa áhyggjur launakjörum sínum og jafnvel störfum sínum, í kjölfar þeirrar sprengingar sem orðið hefur á erlendu vinnuafli hingað til lands?